Các Trận Ðánh Của Biệt Ðộng Quân Tại Hạ Lào – Lam Sơn 719

Các Trận Ðánh Của Biệt Ðộng Quân Tại Hạ Lào – Lam Sơn 719

(Trích Nguyệt San ÐOÀN KẾT, Austin Texas)

---

Biệt Ðộng Quân – Trận Lam Sơn 719
(Trích trong tập thơ “Như Sóng Thần Lên” của Bác Sĩ Cọp Biển Trần Xuân Dũng – Australia)
Vai mang dấu “Cọp Ba Ðầu Rằn”
Áo trận hoa rừng chiến đấu hăng
Chiến sĩ Mũ Nâu ngàn trận đánh
Trận nào thế tiến cũng phăng phăng
Núi cao hay giữa đồng bằng
Ngay trong đất địch trực thăng vận vào
Hành quân sang đất Hạ Lào
719, tre cao kín rừng
Vừa xuống, đại liên địch đón mừng
Như làn mưa thép xoáy ngang lưng
Bàn chân chưa chạm trên đồi đất
Bắn trả lời, tay súng không ngưng
Chuyển quân tiếp diễn không ngừng
Hai đồi Nam – Bắc cách chừng sáu cây
Tiều Ðoàn 21 vào đây
Tiểu Ðoàn 39 mấy ngày kế sau
Những cơn mưa thép trút lên đầu
Mới tới nên hầm hố chẳng sâu
Biệt Ðộng Quân nằm ăn pháo kích
Pháo binh, hỏa tiễn mấy giờ lâu
Bộ binh giặc đã khởi đầu
Ba ngàn tên Cộng nhâu nhâu đánh đồi:
Quân trang còn mới trên người
Tiểu liên tự động sáng ngời ánh xanh
Chiến thuật địch ta biết quá rành
Sau hồi pháo kích sẽ lên nhanh
Anh em Biệt Ðộng Quân bình tĩnh
Hạ chúng như là phát cỏ tranh
Sườn đồi loang loáng máu tanh
Thây nhừ lẫn đất cỏ xanh đổi mầu
Ðịch xông lên: chỉ nát đầu
Tay chân văng đứt, ruột nhầu xổ tung
Việt Cộng vòng vây xiết chập chùng
Ðầy trời bay đạn súng phòng không
Phi cơ tiếp tế không vào được
Binh sĩ ta chờ, ngước mắt trông
Không quân yểm trợ không xong
Trực thăng ráng được một vòng tải thương
Ba ngày đêm tại chiến trường
Nước khan, đạn hết còn phương cách nào?
Anh em Biệt Ðộng chẳng nao
Tiểu Ðoàn Trưởng hạ lệnh lao xuống đồi
Nhặt ngay súng giặc rớt rơi
Dùng ngay đạn địch trả lời địch quân
Ta một, địch đông gấp bảy lần
Người còn sức mạnh, gắng đôi chân
Cõng anh em đã đầy thương tích
Ðánh xuống đồi, không chút tiếc thân
Kinh hoàng, Việt Cộng phân vân
Chúng dư biết khó cản chân anh hùng
Anh em hữu đột tả xung
Chỉ huy phối hợp vô cùng, đánh nhanh
Cọp giữa đàn dê, một bức tranh
Ta xông xáo tiến, địch tan tành
Lưỡi lê, lựu đạn bay vùn vụt
Chỉ thấy giặc la tiếng thất thanh
Con đường máu, mở hoàn thành
Sáu trăm rưỡi xác địch banh dưới đồi
Bị thương ít nhất gấp đôi
Tên nằm bể mặt, đứa ngồi đứt vai
Kiểm quân sau trận mấy ngày dài
Ðồng đội xem còn được những ai
Trăm sáu anh em đền nợ nước
Hạ Lào trận đánh một không hai

* * * * * * * * * * * * * * * * * *

Lời Tác Giả:

Nhằm mục đích vinh danh các chiến sĩ Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa và cũng để tìm hiểu những sự thực trong cuộc chiến tranh vừa qua tại Việt Nam, trước đây khá lâu, chúng tôi đã viết loạt bài về cuộc hành quân Lam Sơn 719 xảy ra tại Hạ Lào hay Nam Lào vào năm 1971. Loạt bài này, dài gần 300 trang, chia thành khoảng 20 chương, mỗi chương nói về một giai đoạn của chiến dịch quan trọng này. Các bài viết đã liên tục đăng gần hai năm (1993-1994) trong Nguyệt San Ðoàn Kết xuất bản tại Austin, Texas do chúng tôi chủ trương.
Vì tác giả không được vinh dự trực tiếp tham chiến tại Hạ Lào nên bài viết chỉ căn cứ vào các tài liệu thâu thập, đương nhiên kém chính xác và thiếu sót so với những điều mắt thấy tai nghe của các nhân chứng có mặt tại cH4. Tuy nhiên, cũng rất có thể vì vậy mà bài tường thuật lại có phần khách quan và bao quát hơn, vì đối với một cuộc hành quân lớn và phức tạp như trận Hạ Lào, một cá nhân dù có mặt tại trận địa cũng rất khó nắm vững được toàn bộ chi tiết các biến cố trên chiến trường.
Sau này, cùng với việc giải mật (de-classified) các hồ sơ chiến tranh của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ, một số tài liệu quan trọng liên quan tới cuộc hành quân Lam Sơn 719 như phúc trình hành quân, báo cáo hậu hành quân (After Action Reports) và các cuộc phỏng vấn nhân chứng (Oral Reports) v.v… được phổ biến rộng rãi nên những chi tiết được đầy đủ hơn. Ngoài ra, những hiệp hội Cựu Chiến Binh và các phi công trực thăng Hoa Kỳ tham chiến tại Hạ Lào cũng cung cấp nhiều tin tức mắt thấy tai nghe giá trị với tư cách nhân chứng. Một điều nữa khiến những sự thật về cuộc hành quân Lam Sơn 719 được thêm sáng tỏ vì một số các cựu quân nhân QLVNCH trực tiếp tham chiến đã bắt đầu viết hay kể lại về cuộc hành quân này.
Mặc dầu vậy, cũng như những chi tiết khác về chiến tranh Việt Nam, phần lớn các tài liệu về cuộc hành quân Lam Sơn 719 hiện có đều do các phóng viên và “cố vấn” Hoa Kỳ cung cấp nên đôi khi kém trung thực nếu không muốn nói là thiếu thiện cảm và nhiều thành kiến bất lợi đối với QLVNCH. Ðiều này cũng dễ hiểu vì một khi Hoa Kỳ đã muốn giải kết để rút chân ra khỏi Việt Nam, họ cần tìm lý do để bào chữa cho sự thất bại của chính họ bằng cách đổ lỗi cho QLVNCH đã hkông chịu tự mình chiến đấu và lệ thuộc quá nhiều vào Hoa Kỳ.
Hơn nữa, trong cuộc hành quân tại Hạ Lào, các đơn vị bộ chiến Hoa Kỳ, ngay cả các cố vấn, cũng không được trực tiếp tham chiến vì bị đạo luật Cooper – Church ngăn cấm nên chi tiết về các trận đánh trên đất Lào do người Mỹ cung cấp lại càng sai lạc và khó tin cậy.
Cho đến nay, chúng tôi đã thu thập thêm được rất nhiều tài liệu, hình ảnh mới, hiếm có chưa từng được phổ biến liên quan đến cuộc hành quân Lam Sơn 719. Ngoài ra, tác giả còn được dịp trực tiếp phỏng vấn và tiếp chuyện với một số cựu quân nhân QLVNCH đã từng có mặt tại Hạ Lào, cũng như các phi công trực thăng Hoa Kỳ tham chiến nên đã thâu thập được nhiều chi tiết mới cùng tài liệu “sống” như video tapes, audio tapes, bản đồ hành quân v.v… Có thể nói số lượng tài liệu hiện có nhiều hơn hồi trước gấp mười lần .
Vì vậy, căn cứ vào những dữ kiện mới thu thập được, chúng tôi đang viết lại về cuộc hành quân Lam Sơn 719 từ đầu để loạt bài được trung thực và gần với sự thật hơn. Tuy nhiên, tài liệu dù có nhiều đến đâu cũng không thể ghi chép chính xác được một biến cố quan trọng, phức tạp và có tầm ảnh hưởng sâu rộng như cuộc hành quân Lam Sơn 719 đã diễn ra cách đây hơn một phần tư thế kỷ. Muốn có một tập tài liệu tương đối đầy đủ về trận Hạ Lào, thiết tưởng cần sự đồng lao cộng tác và góp sức của nhiều người quan tâm. Trong khi chờ đợi, mỗi người tùy theo khả năng, hoàn cảnh và phạm vi hiểu biết của mình cũng nên nói hay viết những điều mình biết để sự thật không bị mai một với thời gian.
Thiết tưởng, muốn ghi chép trung thực về một biến cố quân sự xẩy ra trong quá khứ, chúng ta cần căn cứ cả vào tài liệu lẫn lời tường thuật của các nhân chứng tham dự. Phần tài liệu như lệnh hành quân, phóng đồ phối trí lực lượng, nhật ký và phúc trình hành quân v.v… sẽ cho chúng ta biết các chi tiết về chiến lược, chiến thuật, đơn vị tham chiến, kế hoạch điều quân và ngày giờ, địa điểm của các biến cố hay trận đụng độ. Nhưng đây phần lớn mới chỉ là các dự đoán, dữ kiện trên giấy tờ, nhiều khi khác xa với sự thực xảy ra trên trận địa. Củng vì lý do này, Thống Chế người Ðức Helmuth von Moltke đã nói:”Mọi kế hoạch hành quân trên giấy tờ đều trở thành vô dụng khi bắt đầu đụng độ với địch quân”. Ngược lại, các nhân chứng tham dự tuy có mặt tại cH4, có thể biết nhiều “chuyện” không ghi trong các bản báo cái hay phúc trình, nhưng chưa chắc còn nhớ được những diễn tiến nếu không được các tài liệu trên giấy tờ gợi ý, nhất là những biến cố phức tạp xảy ra đã lâu như trận Hạ Lào. Do đó, cả phần tài liệu tham khảo lẫn lời tường thuật của các nhân chứng đều cần thiết, quan trọng và bổ túc cho nhau.
Vì những lý do trên, tuy không phải là một sử gia hay chiến lược gia, chúng tôi cũng mạo muội viết về cuộc hành quân Lam Sơn 719 căn cứ vào tài liệu tức là tạm thời hoàn tất phần giấy tờ. Phần tường thuật “sống” vô cùng quan trọng của những nhân chứng rất mong sẽ được những bậc thức giả, những người “trong cuộc, biết chuyện”, nhất là những quân nhân QLVNCH đã dự trận Hạ Lào sẽ tích cực đóng góp để những thiếu sót hay sai lạc có thể được bổ khuyết đính chính trước khi quá trễ. Ðược như vậy, hy vọng chúng ta sẽ có một tập tài liệu khả dĩ trung thực, đủ để thế hệ mai sau tham khảo khi muốn tìm hiểu về quá khứ hào hùng của ông cha mình. Ngoài ra, đây cũng có thể là một “Ðài Tưởng Niệm” tinh thần khiến các bạn đồng đội đã anh dũng hy sinh tại vùng rừng núi thâm u Hạ Là sẽ không bị lãng quên và một trang sử hào hùng của QLVNC tồn tại mãi với thời gian.
Bài viết về các trận đánh của Biệt Ðộng Quân trong cuộc hành quân Lam Sơn 719 tại Hạ Lào được tạm thời hoàn tất sau khi chúng tôi được vinh hạnh tiếp chuyện với một số chiến sĩ Mũ Nâu anh dũng đã trực tiếp tham chiến. Ðiển hình là Ðại Tá Nguyễn Văn Hiệp, nguyên Liên Ðoàn Trưởng Liên Ðoàn 1 BÐQ; Trung Tá Vũ Ðình Khang, nguyên Tiểu Ðoàn Trưởng Tiểu Ðoàn 39 BÐQ; Thiếu Tá Quách Thưởng, nguyên Tiểu Ðoàn Phó TÐ 21 BÐQ (Thiếu Tá Nguyễn Hiệp, vị TÐT anh hùng trong trận đánh tại Căn Cứ BÐQ Nam tại Hạ Lào đã qua đời sau năm 1975 trong trại tù Việt Cộng).
Hy vọng trong tương lai, khi bài viết này được phổ biến, tác giả sẽ được hân hạnh tiếp xúc thêm với những những cựu chiến sĩ QLVNCH khác đã dự trận Hạ Lào, không phân biệt quân binh chủng. Nếu thâu thập được thêm tài liệu mới, chúng tôi sẽ sớm hoàn tất các bài viết về Sư Ðoàn Dù, Sư Ðoàn Thủy Quân Lục Chiến, Sư Ðoàn 1 Bộ Binh, Thiết Giáp, Không Quân VNCH v.v… để tập tài liệu Hạ Lào thêm đầy đủ và chính xác.
Với niềm kính phục và biết ơn xâu sa, tác giả chân thành cảm tạ Ðại Tá Hiệp, Trung Tá Khang và Thiếu Tá Thưởng đã vui lòng trả lời cuộc phỏng vấn mới đây và cung cấp nhiều điều mắt thấy tai nghe qúi báu hiếm có về các hoạt động của LÐ 1/BÐQ tại Hạ Lào. Chúng tôi cũng cám ơn Mũ Nâu Nguyễn Phương Hùng, người luôn luôn nặng mang màu cờ sắc áo Biệt Ðộng Quân, đã khuyến khích và tích cực trợ giúp trong việc liên lạc với các chiến sĩ BÐQ để bài viết này thêm phong phú và đầy đủ. Anh Hùng hiện là Webmaster của Trang Biệt Ðộng Quân trong Internet. Tác giả cũng thành thật cáo lỗi vì không sao tránh khỏi những sơ sót. Kính mong độc giả – nhất là những người trong cuộc – vui lòng cho biết ý kiến để chúng tôi kịp thời sửa đổi. Trân trọng.
————————————————————————
Phần Mở Ðầu
Phóng đồ Hành Quân Lam Sơn 179
(xin xem ở cuối bài)
Phóng đồ các trận đánh của BÐQ
(xin xem ở cuối bài)
Cuộc hành quân Lam Sơn 719 khai diễn ngày 8 tháng 2 năm 1971 và chấm dứt vào ngày 23 tháng 3 năm 1971, kéo dài tổng cộng 45 ngày. Mục đích chính của cuộc hành quân là cắt đứt nguồn tiếp vận của Cộng quân bên Lào qua ngả đường mòn HCM. Khu vực hành quân bề rộng chừng 20 cây số, bề dài khoảng 50 cây số, thuộc vùng Nam Lào dọc theo đường số 9 nối liền Khe Sanh gần biên giới Việt Nam tới thị trấn Savannakhet bên Lào. Quân Ðoàn I chỉ huy cuộc hành quân gồm những đơn vị cơ hữu và tăng phái.
Vì bị đánh trúng tử huyệt nên Cộng quân bắt buộc phải chống cự và phản ứng mạnh. Do đó, nhiều trận đánh ác liệt đã diễn ra tại các Căn Cứ BÐQ; Căn Cứ Hỏa Lực 30 và 31 (Dù); Lolo, Sophia và Delta 1 (SÐ 1 BB); Delta (TQLC) v.v… Tuy những trận đụng độ đều liên quan mật thiết và mang tầm vóc quyết định toàn cục diện chiến dịch, bài viết này chỉ nói về các trận đánh của BÐQ tại Hạ Lào. Chi tiết về những trận đánh quan trọng khác sẽ được đề cập tới khi có dịp thuận tiện.
Thật ra, Liên Ðoàn 1 Biệt Ðộng Quân (BÐQ) với vỏn vẹn 3 Tiểu Ðoàn (TÐ) chỉ là một đơn vị nhỏ so với các đại đơn vị tham chiến khác của QLVNCH như Sư Ðoàn Dù, Sư Ðoàn Thủy Quân Lục Chiến (TQLC), Sư Ðoàn 1 Bộ Binh v.v… Nhưng đơn vị Cọp Rừng Mũ Nâu này lại đảm trách phần vụ được coi là nặng nề nhất vì phải “đứng mũi chịu sào”, trấn giữ vùng cực Bắc của khu vực hành quân. Bộ Tư Lệnh hành quân ước tính Cộng quân có khả năng tăng viện cấp Sư Ðoàn trong vòng 2 tuần lễ từ vùng Phi Quân Sự kéo xuống. Vì vậy, đơn vị BÐQ tham chiến có nhiệm vụ làm tiền đồn để phát hiện và tạm thời ngăn chận, cầm chân các đơn vị địch còn đầy đủ sức mạnh lần đầu tiên tung vào chiến trường này.
Trong những trận đụng độ nẩy lửa nơi địa thế hoàn toàn xa lạ tại sào huyệt của Cộng quân bên Lào, các chiến sĩ BÐQ tuy bị cô thế ngay từ khi nhẩy xuống trận địa nhưng đã anh dũng chiến đấu tới viên đạn cuối cùng, không hổ danh Cọp Rừng Mũ Nâu. Kết quả, dù bị thiệt hại khá nặng, LÐ 1 BÐQ chỉ với 2 tiểu đoàn thực sự tham chiến tại Hạ Lào cũng đã xóa tên Trung Ðoàn 102d thuộc Sư Ðoàn nặng tinh nhuệ 308 Cộng quân.
Trước khi đi sâu vào chi tiết, cũng nên biết thêm về nguồn gốc việc đặt tên của cuộc hành quân cũng như các vị trí chiến lược quan trọng khác. Ðầu tiên, cuộc hành quân đánh sang Lào của QLVNCH vào năm 1971 được mệnh danh là Lam Sơn 719 vì Lam Sơn là tên tổng quát của các cuộc hành quân tại Quân Ðoàn I, tương tự như Cửu Long, Dân Chí … là tên chung của các cuộc hành quân tại Quân Ðoàn IV v.v… Còn số 71 là viết tắt của năm 1971 khi cuộc hành quân khai diễn, 9 là đường số 9. Như vậy Lam Sơn 719 có nghĩa là cuộc hành quân do QÐ I chỉ huy, khai diễn vào năm 1971 tại khu vực đường số 9.
Ngoài ra, tên các căn cứ QLVNCH tại Hạ Lào cũng được đặt theo qui ước Hoa Kỳ như Alpha, Delta, Hotel, Hill 31, Hill 30 v.v… để các phi công trực thăng Hoa Kỳ không bị lầm lẫn hoặc ngộ nhận khi liên lạc, yểm trợ các đơn vị QLVNCH dưới đất. Vào giai đoạn đánh chiếp Tchépone, SÐ 1 BB còn thiết lập những căn cứ mang tên ngoại quốc quen thuộc như LoLo, Liz, Sophia (những tên này do Ðạt Tá Vũ văn Giai, lúc đó là Tư Lệnh Phó SÐ 1 BB lựa chọn, theo tên của Gina Lolobrigidat, Liz Taylor và Sophia Loren là các cô đào chiếu bóng nổi tiếng đương thời). Tuy nhiên, các đơn vị QLVNCH vẫn quen gọi các căn cứ của mình theo qui ước truyền tin Việt Nam, thí dụ như Hotel là Hồng Hà, Delta là Ðống Ða v.v…
Riêng phần BÐQ đóng rải rác trên nhiều ngọn đồi bên Lào nên các phi công Hoa Kỳ gọi chung là Ranger Hills. TÐ 39 BÐQ đóng ở phía Bắc nên được gọi là Ranger North để phân biệt với Ranger South là nơi TÐ 21 BÐQ đóng ở phía Nam cách chùng 4, 5 cây số.
Ðể dễ dàng theo dõi cặn kẽ những diễn biến trong các trận đánh lừng danh của Liên Ðoàn 1 Biệt Ðộng Quân tại Hạ Lào, chúng ta cần có khái niệm sơ lược về cuộc hành quân Lam Sơn 719. Vì vậy, bài viết được chia thành những phần chính sau đây:
– Những qui ước và định nghĩa danh từ xử dụng.
– Khái niệm tổng quát về cuộc hành quân Lam Sơn 719.
– Tóm lược những hoạt động của Liên Ðoàn 1 BÐQ tại Hạ Lào. – Tình hình tổng quát tại chiến trường trước khi xảy ra những trận đánh.
– Trận đánh tại Căn Cứ Biệt Ðộng Quân Bắc (Ranger North).
– Trận đánh tại Căn Cứ Biệt Ðộng Quân Nam (Ranger South). – Hậu quả và nhận xét.
Những Qui Ước và Danh Từ xử dụng.
Ðể độc giả, nhất là đối với những người không ở trong quân đội, dễ dàng theo dõi và tránh ngộ nhận, tưởng cũng cần giải thích một vài qui ước và danh từ quân sự quan trọng được thường xuyên xử dụng trong bài viết này:
* Về thời gian: Nếu chỉ viết ngày tháng mà không viết năm, xin hiểu là năm xảy ra cuộc hành quân, tức là năm 1971. Thí dụ: ngày 8 tháng 2 tức là ngày 8 tháng 2 năm 1971. Về giờ giấc đều dùng giờ Việt Nam, tức là múi giờ Hotel (giờ H, cách 8 tiếng đồng hồ so với giờ quốc tế Zulu tại kinh tuyến Greenwitch kinh độ 0 bên Anh. Giờ quốc tế còn gọi là giờ GMT – Greenwitch Mean Time).
* Về địa danh: Vì cuộc hành quân Lam Sơn 719 diễn ra trên lãnh thổ Lào nên phần lớn các địa danh quan trọng trong bản đồ hành quân đều mang tên Lào, ngoại trừ những ám danh quân sự được dùng tiếng Anh hay tiếng Việt (như Lolo, Hồng Hà v.v…). Sau đây là một vài danh từ thông dụng:
– Ban hay Bản: Tiếng Lào có nghĩa là làng hay “buôn” (của người Thượng). Thí dụ như “Bản Ðông” là làng Ðông.
– Se: Tiếng Lào có nghĩa là “sông”. Thí dụ như Se Pone có nghĩa là sông Pone.
– Phou: Tiếng Lào coó nghĩa là núi. Thí dụ như “Phou Ta Pang” có nghĩa là núi Ta Pang.
* Về danh xưng:Ðể tránh trùng điệp, cuộc hành quân Lam Sơn 719 còn được gọi là chiến dịch, cuộc hành quân hoặc trận Hạ Lào hay Nam Lào.
* Về vị trí:Dùng tọa đô vuông “XD” trong bản đồ hành quân UTM.
* Ðịnh nghĩa một số danh từ quân sự
– Chiến trường: Toàn bộ khu vực hành quân. Thí dụ như chiến trường Hạ Hào, do Tư Lệnh Chiến Trường hay Tư Lệnh cuộc hành quân Lam Sơn là Trung Tướng Hoàng Xuân Lãm chỉ huy.
– Mặt trận: Một phần của chiến trường hay khu vực hành quân. Thí dụ như chiến trường Hạ Lào được chia thành 3 mặt trận chính: Mặt Trận Vùng Bắc do LÐ 1 BÐQ đảm trách, Mặt Trận Ðường số 9 do Sư Ðoàn Dù chịu trách nhiệm và Mặt Trận Nam Ðường số 9 do SÐ 1 BB đảm trách. Mỗi mặt trận do một Tư Lệnh mặt trận chỉ huy. Các Tư Lệnh mặt trận đều thuộc quyền chỉ huy trực tiếp của Tư Lệnh Chiến Trường.
– Bãi Ðáp (BÐ – Landing Zone hay LZ hay PZ). Bãi Ðáp còn được gọi là Căn Cứ hay Vị Trí nếu có quân trú đóng.
– Căn Cứ (CC) hay Vị Trí: Nơi đơn vị quân đội trú đóng nhưng không có Pháo Binh cơ hữu để tự yểm trợ cho mình hay các đơn vị bạn. Thí dụ như CC hay BÐ BÐQ Bắc, BÐQ Nam v.v… )
– Căn Cứ Hỏa Lực (CCHL): Là tên gọi tắt của Căn Cứ Yểm Trợ Hỏa Lực (Fire Support Base hay FSB); là những Bãi Ðáp, Căn Cứ hay Vị Trí có Pháo Binh đồn trú để tự yểm trợ hay phụ giúp các đơn vị bạn trong kế hoạch yểm trợ hỏa lực H4 tương.
– Tiền Ðồn: Những vị trí phụ thuộc bên ngoài của một Căn Cứ để bảo vệ cho vị trí chính. Mỗi căn cứ chính thường có nhiều tiền đồn để lo việc phòng thủ.
– Pháo Ðội (PÐ): Thành phần của một TÐ Pháo Binh, tương đương với một Ðại Ðội của TÐ BB. Mỗi TÐ/PB thường gồm 4 PÐ: PÐ Chỉ Huy, PÐ A, B và C. Mỗi PÐ có 6 khẩu đại bác. Tên của PÐ thường được rút gọn như: PÐ C/44 có nghĩa là Pháo Ðội C thuộc TÐ 44 PB hoặc PÐ A/1 Dù: Pháo Ðội A thuộc TÐ 1 PB Dù v.v…
* Tên các Tiểu Ðoàn: Thường được gọi tắt theo qui ước Tiểu Ðoàn/Trung Ðoàn. Thí dụ như TÐ 2/1 BB có nghĩa là Tiểu Ðoàn 2 thuộc Trung Ðoàn 1 thuộc Sư Ðoàn 1 BB; hoặc TÐ 2/3 Dù nghĩa là Tiểu Ðoàn 2 thuộc Lữ Ðoàn 3 Dù v.v…
*****
I. Ngày Khai Diễn

Cuộc hành quân Lam Sơn 719 chính thức khai diễn ngày 8 tháng 2 năm 1971 khi Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa (QLVNCH) vượt biên giới Lào – Việt trên đường s 9 (gần Lao Bảo, Khe Sanh thuộc Vùng I Chiến Thuật).
II. Mục Đích

Cắt đứt đường tiếp vận của Cộng quân bên Lào (đường mòn HCM). III. Các đơn vị QLVNCH tham chiến
1. Các đơn vị cơ hữu của Quân Ðoàn I

– Sư Ðoàn (SÐ) 1 BB (-) gồm có các Trung Ðoàn (Tr/Ð) 1 và 3 Bộ Binh. Sau này, vào giai đoạn đánh chiếm Tchépone, Tr/Ð 2 BB gồm 5 TÐ mới tham chiến.
– Liên Ðoàn 1 Biệt Ðộng Quân (BÐQ) gốm các TÐ 21, 37 và 39. Sau này được tăng cường thêm TÐ 77 BÐQ Biên Phòng vào giai đoạn cuối của cuộc hành quân.
– Lữ Ðoàn 1 Thiết Kỵ (TK) gồm có các Thiết Ðoàn 11 và 17, sau này được tăng cường thêm Thiết Ðoàn 7. Các TÐ 44 và 64 Pháo Binh Quân Ðoàn 1, trang bị đại bác 155 ly.
2. Các đơn vị tăng phái
– Sư Ðoàn Dù gồm 9 Tiểu Ðoàn thuộc các Lữ Ðoàn 1, 2 và 3 cùng các TÐ Pháo Binh 105 ly cơ hữu.
– Sư Ðoàn Thủy Quân Lục Chiến gồm 9 Tiểu Ðoàn thuộc các Lữ Ðoàn 147, 258 và 369 cùng các TÐ pháo binh 105 ly cơ hữu.

III. Kế hoạch điều quân (Xem Phóng đồ Hành Quân LS 719)
Các đơn vị QLVNCH tham chiến tiến sang Lào bằng 3 cánh quân chính:
1. Cánh Quân Xung Kích
Do Sư Ðoàn Dù đảm trách dưới quyền chỉ huy của Trung Tướng Dư Quốc Ðống, Tư Lệnh SÐ Dù. Bộ Chỉ Huy đóng tại Khe Sanh. Cánh quân này gồm:
– Toàn bộ Sư Ðoàn Dù với 3 Lữ Ðoàn 1, 2 và 3.
– Các Tiểu Ðoàn 1 và 3 Pháo Binh Dù (đại bác 105 ly).
– Lực lượng Quân Ðoàn I tăng phái cho SÐ Dù gồm: Lữ Ðoàn 1 Thiết Kỵ với các Thiết Ðoàn 7, 11 và 17. Tiểu Ðoàn 44 Pháo Binh (đại bác 155 ly) và Tiểu Ðoàn 101 Công Binh Chiến Ðấu.
Kế hoạch hành quân của cánh quân này được hoạch định như sau:
a. Nỗ Lực Chính:
Do Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm, gồm Lữ Ðoàn 1 Thiết Kỵ và LÐ 1 Dù đảm trách, có nhiệm vụ tiến dọc theo đường số 9 về hướng Tây. Mục tiêu quan trọng là A Lưới (Bản Ðông). Mục tiêu chính là thị trấn Tchépone cách biên giới Lào – Việt khoảng 42 cây số. (Ghi chú: A Lưới là tên một địa danh thực sự thuộc vùng thung lũng A Shau trong phần đất VNCH, nhưng được dùng trong lệnh hành quân để đặt tên cho mục tiêu Bản Ðông trên đường số 9, nhằm đánh lạc hướng Cộng quân tưởng cuộc hành quân Lam Sơn 719 đánh vào A Shau. Ðây là một phần của kế hoạch nghi binh). Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm do Ðại Tá Nguyễn Trọng Luật, LÐT/LÐ 1 TK chỉ huy. Ðại Tá Lê Quang Lưỡng chỉ huy LÐ 1/Dù.
b. Thành Phần Yểm Trợ Sườn Bắc:
Do LÐ 3 Dù đảm trách, dưới quyền chỉ huy của Ðại Tá Nguyễn Văn Thọ. Toán quân này có nhiệm vụ thiết lập môt chuỗi những Căn Cứ Hỏa Lực ở mặt Bắc và song song với đường số 9 để bảo vệ cho trục tiến quân chính.
c. Thành Phần Trừ Bị:
Gồm LÐ 2 Dù đóng tại Khe Sanh, do Ðại Tá Trần Quốc Lịch chỉ huy. Thành phần này dự trù được dành làm lực lượng nhẩy trực thăng đánh chiếm Tchépone để nối tiếp với lực lượng Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm tiến trên đường số 9.
2. Cánh Quân Án Ngữ Mặt Bắc

Do Liên Ðoàn 1 BÐQ thuộc Quân Ðoàn I và TÐ 64 PB/QÐ1 đảm trách. Liên Ðoàn 1 BÐQ (tương đương với 1 Lữ Ðoàn) gồm có 3 Tiểu Ðoàn: TÐ 21, 37 và 39. Toán quân này có nhiệm vụ thiết lập những vị trí tiền đồn ở vùng cực Bắc của khu vực hành quân để phát hiện và ngăn chận lực lượng tăng viện của Cộng quân từ vùng phi quân sự kéo xuống.
Bộ Chỉ Huy LÐ 1/BÐQ đóng tại CCHL Phú Lộc trong phần đất VNCH gần Tà Bạt. Như vậy theo kế hoạch phối trí lực lượng, tại sườn Bắc đường số 9, có hai lớp “khiên” che chở, bên ngoài là LÐ 1/BÐQ, bên trong là LÐ 3/Dù. Tuy cùng đảm trách nhiệm vụ bảo vệ sườn Bắc (flanking), nhưng LÐ 1/BÐQ là một đơn vị hành quân biệt lập có kế hoạch riêng, không thuộc hệ thống chỉ huy của SÐ Dù.
3. Cánh Quân Án Ngữ mặt Nam

Do SÐ 1/BB (-) với hai Tr/Ð 1 và 3 đảm trách, đặt dưới quyền chỉ huy của Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, Ðại Tá Vũ Văn Giai là Tư Lênh Phó. Bộ Chỉ Huy SÐ 1/BB đóng tại Khe Sanh.
4. Lực lượng trừ bị

Sư Ðoàn TQLC là thành phần trừ bị cho cuộc hành quân, do Tư Lệnh Phó SÐ/TQLC là Ðại Tá Bùi Thế Lân chỉ huy, BCH đóng tại Khe Sanh. Một điểm đặc biệt đáng nói là trong khi Tư Lệnh các sư đoàn tham chiến khác đều có mặt tại vùng hành quân để trực tiếp điều động cánh quân của mình, riêng Trung Tướng Lê Nguyên Khang, TL SÐ/TQLC vẫn ở tại Sài Gòn.
A. Tóm lược các hoạt động chính của LÐ 1/BÐQ tại Hạ Lào
Liên Ðoàn 1 BÐQ do Ðại Tá Nguyễn Văn Hiệp (xuất thân Khóa 8 trường Võ Bị Ðà Lạt chỉ huy), LÐP là Trung Tá Lê Bảo Toàn. Bộ Chỉ Huy LÐ 1 BÐQ đóng tại căn cứ Phú Lộc trong phần đất Việt Nam cùng với TÐ 64 Pháo Binh. Các TÐ BÐQ tham chiến gồm:
– TÐ 21 BÐQ: đóng tại căn cứ Biệt Ðộng Quân Nam (Ranger South) do Thiếu tá
– TÐ 37 BÐQ: đóng tại căn cứ Phú Lộc để làm trừ bị và bảo vệ BCH Liên Ðoàn, do Thiếu Tá Trần Văn Nghênh chỉ huy, TÐP là Ðại Úy Lại Thế Thiết.
– TÐ 39 BÐQ: đóng tại căn cứ BÐQ Bắc (Ranger North), do Thiếu Tá Vũ Ðình Khang chỉ huy, TÐP là Ðại Úy Ðỗ Ðức Chiến.
Sau đây là những hoạt động chính của các TÐ 21, 37 và 39 thuộc LÐ 1/BÐQ trong cuộc hành quân Lam Sơn 719:
1. Ngày 3 tháng 2

– LÐ 1 BÐQ gồm 3 TÐ 21, 37 và 39 được trực thăng vận tới vùng tập trung quân quanh Phú Lộc (tọa độ XD 6845 & 6846) hướng Ðông Bắc Khe Sanh. LÐ 1 BÐQ sẽ thiết lập một CCHL trong phần đất Việt Nam yểm trợ cho các TÐ cơ hữu hoạt động bên Lào và cũng để bảo vệ mặt Bắc cho căn cứ chính Khe Sanh, nơi đặt BCH/HQ/LS 719.
2. Ngày 5 tháng 2

– TÐ 37 BÐQ và TÐ 64 PB di chuyển từ điểm tập trung quân tới Phú Lộc (XD 6845).
3. Ngày 8 tháng 2

– Hồi 1giờ chiều, TÐ 21 BÐQ do Th/Tá Nguyễn Hiệp chỉ huy được trực thăng vận tới Bãi Ðáp (BÐ) BÐQ Nam (tọa độ XD 5549), khoảng 5 cs Tây Bắc CCHL 30. Phòng không 12.7 ly của Việt Cộng bắn lên dữ dội khiến 11 BÐQ bị thương. Trực thăng võ trang của toán Không Kỵ Hoa Kỳ bắn phá các ổ phòng không để bảo vệ cho trực thăng tiếp tục đổ quân. Các cuộc oanh kích này gây một số tiếng nổ phụ và phá hủy một số công sự của địch. Cuộc đổ quân hoàn tất vào lúc 11 giờ đêm.
– Hồi 7 giờ 20 , tại địa điểm XD 632370 gần CCHL Phú Lộc nơi đặt BCH/LÐ1 BÐQ và TÐ 37 BÐQ trú đóng bị địch pháo kích bằng khoảng 50 quả đạn vừa súng cối 82 vừa đại bác khiến 3 chết và 15 bị thương.
4. Ngày 9 tháng 2

– Thời tiết xấu khiến việc chuyển quân bằng trực thăng bị đình hoãn 24 giờ. Các đơn vị VN đã sang Lào trong ngày hôm truớc đã lập tức bung ra hoạt động trong vùng trách nhiệm.
– Hồi 3 giờ 45 chiều, TÐ 21 BÐQ chạm địch khoảng 1 đại đội khoảng 4 cs Tây Bắc CCHL 30. Kết quả địch 8 chết, 1 AK 47 bị tịch thu. Phía BÐQ thiệt hại 1 chết, 1 bị thương.
5. Ngày 10 tháng 2

– Thời tiết thuận lợi hơn.
– 1 giờ chiều: Tại gần BÐ BÐQ Nam (XD 5653), một toán 4 trực thăng KQVN chở các SQ Tham Mưu QÐ I bị phòng không 37 ly của địch bắn. Kết quả 2 trực thăng bị rơi, tất cả mọi người trên 2 trực thăng này đều bị chết. Chiếc thứ nhất chở các Ðại Tá Trưởng Phòng 3 và 4 của QÐ1. Chiếc thứ hai chở 4 phóng viên ngoại quốc là các anh Larry Burrows của báo Life, Henri Huet của hãng AP, Ken Potter và Keishaburo Shimamoto của tờ Newsweek. Tin cho biết vị Trưởng Phòng 3 có mang theo bản đồ hành quân và đặc lệnh truyền tin. Tuy quân ta có lục soát nhưng không tìm ra chỗ trực thăng bị rơi. Do đó địch có thể đã bắt được các tài liệu quan trọng ngay từ khi cuộc hành quân khởi đầu.
Chi tiết về phi vụ trực thăng này được biết như sau: Trong cuộc phỏng vấn mới đây, Ðại Tá Nguyễn Văn Hiệp cho biết 4 trực thăng của KQVN này có nhiệm vụ đưa các sĩ quan Tham mưu QÐ I đến Phú Lộc để giải quyết vài trở ngại về vấn đề tiếp tế lương thực cho LÐ 1/BÐQ. Vị Trưởng Phòng 3/QÐ I là Ðại Tá Cao Khắc Nhật, Trưởng Phòng 4/QÐ I là Trung Tá Phạm Vi. Không hiểu vì lý do gì, toán trực thăng bay lạc xa về hướng Tây Bắc tới gần các căn cứ của BÐQ trong phần đất Lào.
Khoảng 3 giờ chiều, khi thấy toán trực thăng bay khá lâu mà vẫn chưa thấy báo cáo đã tới Phú Lộc nên tướng Lãm có hỏi LÐ 1/BÐQ. Cùng lúc đó, Ðại Tá Hiệp nhận được tin có hai chiến trực thăng của Viêt Nam bị bắn rơi tại Lào. Sở dĩ BTL Hành Quân không biết tin vì hai chiếc trực thăng còn lại bay thẳng về Ðông Hà.
Về phía Hoa Kỳ, một trong những phi công trực thăng có mặt tại chỗ là Trung Tá Robert F. Molinelli, Phi đoàn trưởng Phi Ðoàn 2, Lữ Ðoàn 17 Không Kỵ, lúc đó đang chỉ huy toán trực thăng Hoa Kỳ yểm trợ cho các đơn vị BÐQ trong vùng, cho biết: “Toán trực thăng VN bay quanh theo một khúc sông, nhưng thay vì bay bên bờ Nam, lại quẹo ngược sang bờ Bắc là nơi chúng tôi biết rõ Cộng quân tập trung rất nhiều súng phòng không 37 ly. Lúc đó, toán trực thăng gồm 4 chiếc Hueys, bay hàng dọc, tốc độ chừng 80 knots, cao độ 1,500 feet. Chúng tôi thấy rõ toán toán trực thăng này đang bay vào nơi nguy hiểm và đã cố gắng liên lạc trên mọi tần số để báo động. Tôi thấy chiến trực thăng dẫn đầu (trên chở các sĩ quan tham mưu QÐ I) trúng đạn nổ tung trên trời, còn chiếc thứ nhì (chở các phóng viên) bị bắn mất một cánh quạt).
– Khoảng 7 giờ 20 tối: toán thiết giáp trên đường số 9 bắt tay được với các đơn vị của TÐ 9 Dù được trực thăng vận tới A Lưới từ trước. Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm đã tiến sâu được chừng 20 cây số trong phần đất Lào.
6. Ngày 11 tháng 2

– Ðể yểm trợ cho nỗ lực chính trên đường số 9 tiến xa hơn về hướng Tây nhắm vào Tchépone, BTL/HQ quyết định tung thêm các đơn vị bảo vệ sườn Bắc và Nam vào trận địa .
– Khoảng 14:30 H: TÐ 39 BÐQ được trực thăng vận tới BÐ BÐQ Bắc, khoảng 2 cs Tây Bản Na để tăng cường cho TÐ 21 BÐQ đã trấn đóng BÐ BÐQ Nam từ ngày 8 tháng 2 án ngữ mặt cực Bắc của vùng hành quân. Cùng lúc đó, TÐ 3/1 BB được trực thăng vận tới CCHL Delta thuộc vùng Nam đường số .
Tới đây, cần nói qua về kế hoạch phối trí và phân nhiệm của các TÐ BÐQ vì có một vài chi tiết đáng ghi. Thiếu Tá Quách Thưởng (lúc đó là Ðại Úy, TÐP TÐ 21/BÐQ) cho biết đúng ra TÐ 37 BÐQ được chỉ định phụ trách căn cứ BÐQ Bắc, còn TÐ 39 BÐQ đóng tại Phú Lộc cùng với BCH LÐ 1/BÐQ. Nhưng các trực thăng Hoa Kỳ đã thả lộn địa điểm nên TÐ 39 BÐQ đã có mặt trên đất Lào. Trung Tá Vũ Ðình Khang, TÐT TÐ 39/BÐQ nói rằng theo thông lệ luân chuyển trong mỗi cuộc hành quân, 3 TÐ thay phiên nhau, 1 làm trừ bị và bảo vệ BCH/LÐ còn 2 TÐ kia hành quân. Trong cuộc hành quân Lam Sơn 719, tới phiên TÐ 39/BÐQ làm trừ bị, nhưng lại được bốc sang Lào.
Ðại Tá Nguyễn văn Hiệp, LÐT LÐ 1/BÐQ giải thích: đúng ra theo lệnh hành quân, TÐ 39/BÐQ có nhiệm vụ trấn giữ Phú Lộc, còn 2 TÐ bạn hoạt động bên Lào. Nhưng vào ngày 3 tháng 2, các trực thăng Hoa Kỳ đã đổ quân lộn tại địa điểm chuẩn bị trong vùng lân cận Phú Lộc. Khi bốc quân sang Lào, TÐ 39 BÐQ ở vào vị trí thích hợp nhất nên đã được chỉ định hoán đổi vị trí với TÐ 37 BÐQ.
Ðiều đáng lưu ý là mặc dầu có sự thay đổi bất ngờ vào giờ chót, các đơn vị BÐQ vẫn hăng hái chu toàn nhiệm vụ. Về phương diện hành quân, đây không phải là một mối quan tâm lớn, vì mỗi vị trí được chỉ định đều có một TÐ BÐQ trấn giữ. Ðiều đáng ca ngợi là các đơn vị trưởng BÐQ đã rất uyển chuyển đưa ra những quyết định thay đổi nhanh chóng phù hợp với tình thế cũng như tuyệt đối thi hành thượng lệnh, không khiếu nại hay than phiền. Ðây là một điểm son về tinh thần kỷ luật cao độ rất đáng kính phục của các chiến sĩ BÐQ. Tuy nhiên, việc trực thăng Hoa Kỳ thả lộn địa điểm, cùng với biến cố các trực thăng VN bay lạc ngay khi cuộc hành quân mới khai diễn chứng tỏ QLVNCH đã thất thế từ đầu vì phải chiến đấu tại một địa bàn hết sức xa lạ. Mất yếu tố “địa lợi” này, lực lượng tham chiến đã phải trả giá rất đắt trong suốt cuộc hành quân.
7. Ngày 11 tháng 2

– Tại vùng trách nhiệm của LÐ 1 BÐQ, địch gia tăng áp lực rất nặng. Quanh vùng Phú Lộc, TÐ 37 luôn luôn chạm những toán tiền phong địch, ngoài ra, cũng bị pháo liên miên. Trên phần đất Lào, các TÐ 39 và 21 BÐQ là các đơn vị bị địch quân tấn công thăm dò nhiều nhất.
8. Ngày 12 tháng 2

– Hồi 11 giờ trưa, TÐ 37 đụng địch cấp tiểu đoàn tại tại địa điểm XD 670466, khoảng 3 cs Bắc Tây Bắc Phú Lộc. Ðược trực thăng võ trang yển trợ, BÐQ hạ 13 địch, bắt sống 1, thu 10 AK. Bên ta 4 chết, 6 bị thương và 2 trực thăng võ trang loại Cobra (AH-1G) bị phòng không 12.7 ly bắn hạ khiến 2 phi hành đoàn bị tử thương và 2 bị thương.
– Hồi 6 giờ 25 chiều, TÐ 21 BÐQ chạm khoảng 1 Trung Ðội VC thuộc Trung Ðoàn 88, SÐ 308 VC tại 4 cs Ðông Bắc BÐ BÐQ Nam (tọa độ XD 585520), bắn hạ 11 tên địch.
– Ðến 10 giờ đêm cùng ngày, TÐ 21 BÐQ bị địch pháo kích khoảng 40 đạn súng cối 82 ly khiến 6 bị thương.
9. Ngày 13 tháng 2

– Hồi 1 giờ 50 sáng, tại địa điểm XD 575503 khoảng 3 cs Tây Tây Nam BÐ BÐQ Bắc, TÐ 39 BÐQ chận đánh một đơn vị VC, bắn hạ 43 tên, thu 2 đại bác phòng không 37 ly, 2 thượng liên 12.7 ly và một số lượng lớn súng cá nhân và đạn dược. Phía BÐQ chỉ có 1 chết và 10 bị thương
– Trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 giờ sáng, TÐ 21 BÐQ đụng độ lẻ tẻ với chừng 1 Trung Ðội VC, bắn hạ 15 tên.
– Trong khoảng thời gian từ 7 đến 10 giờ sáng, TÐ 21 chạm địch quân số không rõ. Kết quả BÐQ 1 chết, 7 bị thương. Cộng quân 4 chết. BÐQ tịch thu 300 thùng đạn đại bác chiến xa.
10. Ngày 15 tháng 2

– Hồi 1 giờ 30 chiều, tại địa điểm phía Nam BÐ BÐQ Bắc (tọa độ XD 595515), TÐ 39 BÐQ bị pháo kích khiến 5 bị thương.
– Hồi 10 giờ 45 tối, cũng tại vùng Nam BÐ BÐQ Bắc (tọa độ XD 590514), một thành phần của TÐ 39 BÐQ chạm địch, giết 5 VC, BÐQ 2 bị thương.
11. Ngày 16 tháng 2
– Hồi 10 giờ tối, tại khía Bắc BÐ BÐQ Nam (tọa độ XD 583503), một thành phần của TÐ 21 BÐQ chạm địch không rõ quân số, bắn hạ 6 VC, tịch thu 50 trái sáng. BÐQ 6 bị thương. Cho đến thời điểm này, QLVNCH đã chiếm Bản Ðông được gần 1 tuần lễ nhưng không tiến thêm tới gần mục tiêu Tchépone.
B. Tình hình tổng quát tại chiến trường trước khi xẩy ra những trận đánh (Xem Phóng đồ Hành Quân LS 719)
Tính cho đến ngày 16 tháng 2 tức là sau khi cuộc hành quân được khai diễn hơn một tuần, tình hình chung tại chiến trường tương đối khả quan và thuận lợi cho QLVNCH. Các đơn vị tham chiến chỉ gặp sức chống cự lẻ tẻ không đáng kể của địch, tiêu diệt chúng dễ dàng và đã chiếm đóng những vị trí trọng yếu sau đây trong phần đất Hạ Lào:
1. Mặt Trận Bắc Ðường Số 9
– Căn Cứ BÐQ Bắc: do TÐ 39/BÐQ trấn đóng từ ngày 11 tháng 2.
– Căn Cứ BÐQ Nam: do TÐ 21/BÐQ trấn đóng từ ngày 8 tháng 2.
– CCHL 30: do TÐ 2, LÐ 3 Dù trấn đóng từ ngày 8 tháng 2 cùng với Pháo Ðội C/44 Pháo Binh (155 ly) và Pháo Ðội C/3 Dù (105 ly).
– CCHL 31: do TÐ 3, LÐ 3 Dù trấn đóng từ ngày 8 tháng 2 cùng với BCH/LÐ 3 Dù và PÐ B/3 Dù (105 ly).
2. Mặt Trận Ðường Số 9
– CCHL A Lưới (Bản Ðông) do LÐ 1 TK, LÐ 1 Dù, PÐ B/44 Pháo Binh (155 ly), PÐ A/1 Dù và thành phần của TÐ 101 Công Binh Chiến Ðấu trấn đóng từ ngày 10 tháng 2.
3. Mặt Trận Nam Ðường Số 9

– CCHL Hotel: do TÐ 4/3 BB cùng với BCH/Tr.Ð 3 BB và Pháo Binh trấn đóng từ ngày 8 tháng 2.
– Căn Cứ Blue: do các TÐ 1/3 và 2/3 BB trấn đóng từ ngày 8 tháng 2 – CCHL Delta: do TÐ 4/1 BB, BCH/Tr. Ð 1 BB do Ðại Tá Nguyễn Văn Ðiềm chỉ huy cùng với Pháo Binh.
– Căn Cứ Don; do các TÐ 1/1 và 3/1 BB trấn đóng từ ngày 11 tháng 2.
– Căn Cứ Delta 1: do TÐ 2/1 BB trấn đóng từ ngày 12 tháng 2.
– Căn Cứ Green: do TÐ 2/3 B trấn đóng từ ngày 16 tháng 2 sau khi di chuyển từ Căn Cứ Blue.
Như vậy, sau hơn một tuần lễ tiến quân, các đơn vị QLVNCH đã đánh sâu vào đất Lào hơn 20 cây số, khoảng nửa đường tới mục tiêu chính Tchépone. Song song với đường số 9, một hệ thống CCHL và Tiền Ðồn cũng đã được thiết lập tại mặt Bắc và Nam để bảo vệ và yểm trợ cho nỗ lực chính tiến sâu về hướng Tây. Mặt Bắc do LÐ 1 BÐQ và LÐ 3 Dù đảm trách. Mặt Nam do SÐ 1 BB với hai Trung Ðoàn 1 và 3 chịu trách nhiệm. Tuy chiếm được lợi thế lúc ban đầu vì hỏa lực mạnh và di động tính (mobility) của chiến thuật trực thăng vận, nhưng sau hơn một tuần lễ hành quân, đà tiến quân của QLVNCH bỗng nhiên chậm hẳn lại.
Sau khi đánh chiến mục tiêu A Lưới dễ dàng chỉ sau hai ngày hành quân, Nỗ Lực Chính là Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm vẫn không tiến sâu hơn quá 2 cây số về hướng Tây. Tình trạng này kéo dài cho đến ngày 16 tháng 2, tức là lực lượng xung kích chính gồm có Thiết Giáp với sở trường “đánh mạnh đánh mau” đã dừng lại tại A Lưới khoảng 1 tuần lễ mà không tiến xa hơn.
Cho tới bây giờ người ta cũng vẫn chưa rõ nguyên nhân. Có giả thuyết cho rằng Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lo ngại QLVNCH sẽ bị nhiều thiệt hại nên ngầm chỉ thị cho Tướng Lãm thâu hẹp vùng hành quân, không cần tiến tới Tchépone như dự trù. Dư luận khác cho rằng có sự trục trặc trong hệ thống chỉ huy và thiếu phối hợp giữa quân Dù và Thiết Giáp. Chẳng hạn như Sư Ðoàn Dù thiếu kinh nghiệm xử dụng Thiết Giáp hoặc Thiết Giáp than phiền quân Dù không giữ được an ninh lộ trình khiến nhiều chiến xa bị thiệt hại vì mìn và B-40. Có người lại nói toán Thiết Giáp nghe tin Việt Cộng có chiến xa T-54, trang bị đại bác 100 ly trong khi LÐ 1 TK chỉ có chiến xa M-41 trang bị đại bác 76 ly, không phải là đối thủ, nên ngần ngại không muốn tiến.
Nhưng dù vì lý do nào đi nữa, việc “án binh bất động” này đã khiến QLVNCH mất dần thế chủ động, đang từ tư thế tấn công bỗng trở thành những lực lượng phòng thủ. Quan trọng hơn cả, Cộng quân đã có đủ thì giờ lượng định tình thế cũng như gửi quân tăng viện để bao vây và tiêu diệt những vị trí cô lập của QLVNCH tại Hạ Lào.
Trong khi đó tại Sài Gòn, tướng Abrams đã gặp tướng Viên để hối thúc và thảo luận về việc tiến quân chậm trễ có hậu quả không hay này. Tướng Abrams lo ngại nếu tình trạng trì trệ cứ kéo dài sẽ vô cùng nguy hại cho lực lượng hành quân. Lý do vì Cộng quân sẽ càng ngày càng mạnh vì được tăng viện trong lúc QLVNCH mỗi lúc mỗi yếu vì bị thiệt hại và đã xử dụng tới lực lượng tổng trừ bị cuối cùng.
Trong công điện thượng khẩn số 00843 đề ngày 14 tháng 2 hồi 14:35 giờ Zulu của BTL Quân Sự Hoa Kỳ gửi Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH, tướng Abrams thúc giục tướng Viên hãy ra lệnh tiến quân nhanh hơn và chiếm mục tiêu Tchépone càng chóng càng tốt, trước khi Cộng quân kịp tăng viện và phản ứng.
Liền sau đó, vào chiều ngày 16 tháng 2, hai tướng Viên và Abrams đã bay ra Ðông Hà để họp khẩn với tướng Lãm và tướng Sutherland, Tư Lệnh Quân Ðoàn XXIV của Hoa Kỳ (đóng tại Vùng I) trong hai tiếng rưỡi đồng hồ. Tại phiên họp quan trọng này, các tướng lãnh Việt – Mỹ quyết định đẩy mạnh cuộc tấn công vào Tchépone bằng cách trực thăng vận cánh quân Bộ Binh tại mặt Nam đường số 9 chiếm giữ những vị trí chiến lược quan trọng mới nằm sâu hơn trong lãnh thổ Lào để yểm trợ cho Chiến Ðoàn 1 Ðặc Nhiệm tiến xa hơn về hướng Tây. Kế hoạch chuyển quân mới này được dự trù sẽ hoàn tất trong vòng 5 ngày.
Tuy nhiên những đột biến quan trọng tại chiến trường đã đảo lộn kế hoạch dự trù. Sau thời gian đầu chống trả yếu ớt như để dọ dẫm mà nhiều người cho rằng Cộng quân cố tình dụ QLVNCH vào sâu trong đất Lào (thật ra, chúng chưa dủ sức đánh trả), phản ứng của Cộng quân mỗi ngày một mạnh. Những trận đụng độ quanh các vị trí của QLVNCH ngày càng gia tăng về số lượng cũng như cường độ. Ðiều này chứng tỏ Cộng quân đã hoàn tất giai đoạn củng cố lực luợng và bắt đầu chuyển sang giai đoạn bao vây, chia cắt, tấn công từng vị trí QLVNCH nằm rải rác trong phần đất Lào.
Trước hết, Cộng quân gia tăng áp lực vào những Căn Cứ BÐQ nằm chơ vơ tại khu cựcBắc của vùng hành quân. Nhìn vào bản đồ phối trí lực lượng, LÐ 1 BÐQ chỉ được trang bị nhẹ để dễ di chuyển, lại không có Pháo Binh cơ hữu yểm trợ, nhưng phải đảm đương trách nhiệm coi như nặng nề nhất, đó là án ngữ trục lộ 1032B, đường chuyển quân duy nhất của Cộng quân từ vùng Phi Quân Sự tới. Có thể nói hai TÐ 39 và 21 tại các Căn Cứ BÐQ Bắc và Nam đã khóa cứng yết hầu tăng viện của Cộng quân vì vậy như những cây gai trước mắt cần phải nhổ gấp.
Khi dùng những đơn vị nhẹ này trấn đóng vùng cực Bắc, ý định của tướng Lãm là xử dụng họ như những tổ tiền đồn chỉ có nhiệm vụ phát hiện, báo động và tạm thời cầm chân các đơn vị tăng viện của Cộng quân dự trù từ vùng phi quân sự kéo xuống. Sau khi phát hiện địch, phi pháo và các đơn vị nặng tăng cường sẽ được nhanh chóng điều động tới để chận đánh và tiêu diệt địch quân. Có thể nói, trong số các mũi tiến quân, cánh BÐQ tương đối bị coi là yếu thế nhất.
Như trên đã nói ở phần trước, LÐ 1 BÐQ do Ðại Tá Nguyễn Văn Hiệp chỉ huy, Trung Tá Lê Bảo Toàn là Liên Ðoàn Phó. Các đơn vị trực thuộc được phối trí như sau:
– BCH/LÐ 1 BÐQ, TÐ 37 BÐQ, Pháo Ðội A/44 PB (đại bác 155 ly) đóng tại Phú Lộc (XD 675450) sát biên giới Lào – Việt, bên trong phần đất VNCH. Thiếu tá Trần Văn Nghênh là TÐT/TÐ 37 BÐQ, Ðại Úy Lại Thế Thiết là TÐP.
– TÐ 39 BÐQ do Thiếu Tá Vũ Ðình Khang chỉ huy, Ðại Úy Ðỗ Ðức Chiến là TÐP, đóng tại Căn Cứ BÐQ Bắc (XD 593537) là vị trí cực Bắc của vùng hành quân trong phần đất Hạ Lào. Căn Cứ này nằm cách đường số 9 chừng 17 cây số về hướng Bắc và cách biên giới Lào – Việt chừng 5 cây số về hướng tây. TÐ này được trực thăng vận vào vị trí từ ngày 11 tháng 2.
– TÐ 21 BÐQ do Thiếu tá Nguyễn Hiệp chỉ huy, Ðại Úy Quách Thưởng là TÐP, trấn thủ Căn Cứ BÐQ Nam (XD 5504905) trong nội địa Lào, cách đường số 9 về hướng Bắc chừng 11 cây số và cách biên giới Lào – Việt chừng 8 cây số về hướng Tây. Tiểu Ðoàn này được trực thăng vận tới vị trí ngay từ ngày đầu của cuộc hành quân.
C. Trận đánh tại Căn Cứ Biệt Ðộng Quân Bắc (Ranger North) (Xem Phóng đồ các trận đánh của BÐQ)
Sang ngày 17 tháng 2, tin tình báo cho biết lực lượng tăng viện cấp Sư Ðoàn của Cộng quân từ vùng Phi Quân Sự đã bắt đầu xâm nhập phía Bắc vùng hành quân. Rạng sáng ngày 18 tháng 2, địch gia tăng áp lực vào các đơn vị BÐQ. Các TÐ 21 và 39 BÐQ bị tấn công thăm dò và pháo kích kiên tiếp. Tuy nhiên, được pháo binh và phi cơ yểm trợ rất hiệu quả, các TÐ BÐQ vẫn giữ vững vị trí. Hồi 8 giờ 30 sáng cùng ngày, BCH/LÐ1/BÐQ tại Phú Lộc cũng bị pháo kích 8 đạn súng cối 82 ly khiến 2 chết, 4 bị thương. Tin tình báo do cung từ của tù binh xác nhận Sư Ðoàn 308 Cộng quân với ba Trung Ðoàn 64, 88 và 102d đã tham chiến và hiện tập trung quân tại vùng trách nhiệm của BÐQ.
Khi trời sáng rõ, một trực thăng tải thương loại Huey thuộc Phi Ðoàn 237, Tiểu Ðoàn 16, Lữ Ðoàn 44 Tải Thương của Hoa Kỳ (có tên là DMZ Dust Off. DMZ là tên tắt của De-Military- Zone tức là vùng Phi Quân Sự. Dust Off là tên lóng để gọi chung các trực thăng tải thương Hoa Kỳ) nhận được lệnh tải thương khẩn cấp cho TÐ 39 BÐQ. Nên nhớ đại đa số những trực thăng tham chiến tại Hạ Lào không phải của Không Quân mà thuộc các Sư Ðoàn Bộ Binh Không Kỵ Hoa Kỳ nên được tổ chức thành các Tiểu Ðoàn hoặc Ðại Ðội theo hệ thống Lục Quân.
Chiếc trực thăng tản thương cất cánh tại Khe Sanh, hai phi công là Trung Úy Joseph Gordon Brown và Darrel Monteith, với hai Trung Sĩ y tá tên Fujii và Simpco cùng cơ khí viên Costello. Trên đường bay, phi hành đoàn đã được thông báo là bãi đáp rất “nóng” (hot) vì bị phòng không và súng cối địch vây chặt. Khi còn cách Căn Cứ BÐQ Bắc chừng 3 cây số, phòng không địch đã bắn lên như mưa. Toán trực thăng võ trang hộ tống vội nhào xuống bắn hỏa tiễn và minigun để tiêu diệt các ổ phòng không nhưng không mấy hiệu quả vì những ổ súng này được ngụy trang rất kỹ càng, khéo léo và chôn sâu trong các công sự, hầm hố vững chắc. Sau một hồi bắn phá, hai chiếc Cobra đã hết đạn, vả lại nhiên liệu cũng gần cạn nên phải quay về Khe Sanh tái tiếp tế. Phi công Brown nhận thấy phòng không địch vẫn còn quá mạnh, không thể vào bãi đáp nên đã quyết định hủy bỏ công tác. Nhưng chỉ một lát sau, anh đổi ý, bay vòng trở lại, mặc dầu trực thăng võ trang hộ tống đã bay về Khe Sanh. Gần tới Bãi Ðáp BÐQ Bắc, chiếc trực thăng tản thương bay thật thấp để cố tránh màng lưới phòng không, nhưng những lằn đạn lửa AK và 12.7 ly vẫn chằng chịt đuổi theo.
Từ trên trực thăng, anh y tá Fujii người Hawai trông thấy rõ các binh sĩ BÐQ trong giao thông hào đang chiến đấu dưới làn mưa đạn súng cối của Cộng quân. Trực thăng tản thương nhào vội xuống bãi đáp. Toán tản thương của BÐQ đẩy vội các thương binh lên trực thăng. Nhưng khi vừa rời mặt đất, một quả súng cối nổ ngay bên cạnh máy bay khiến phi công Brown chết ngay tại chỗ, còn phi công phụ Monteith bị thương nặng, hai anh Fujii và Simpco đều bị trúng mảnh đạn súng cối ở lưng, chỉ có anh Costello là vô sự. Chiếc trực thăng rơi xuống đất. Tất cả những người sống sót, kể cả các thương binh BÐQ vội rời trực thăng chạy vào giao thông hào cách trực thăng chừng 10 thước. Sau đó, một trực thăng Huey cấp cứu khác liều lĩnh đáp xuống và cứu được phi hành đoàn Hoa Kỳ, ngoại trừ anh y tá Fujii bị kẹt lại vì chạy ra không kịp. Từ lúc đó, các phi công Hoa Kỳ được lệnh tránh xa khu vực này vì hỏa lực phòng không quá dữ dội. Trong khi đó, Cộng quân cũng pháo kích vào CC BÐQ Nam.
Sáng ngày 19/2, áp lực tại căn cứ BÐQ Nam tưởng đối giảm, tuy không bị tấn công nhưng cường độ pháo kích vẫn dữ dội và liên tục. Ngoài ra, phòng không địch và súng cối vẫn khóa kín bãi đáp khiến TÐ 21 BÐQ khiến mọi hoạt động của vị trí này bị ngưng trệ. Khi đã cô lập và phá được thế liên hoàn giữa hai tiểu đoàn BÐQ, Cộng quân tập trung toàn bộ lực lượng Trung Ðoàn 102d, SÐ 308 tấn công TÐ 39 BÐQ đóng xa hơn về phía Bắc. Tuy bị vây hãm và tấn công dữ dội, các binh sĩ Mũ Nâu dưới quyền chỉ huy của Thiếu tá Khang vẫn bình tĩnh chiến đấu, đẩy lui nhiều đợt tấn công biển người của Cộng quân.
Các trực thăng thuộc TÐ 158 Trực Thăng (158 CAB – Combat Assault Battalion) Hoa Kỳ do Trung Tá Peachy chỉ huy bay liên tục để tản thương, tiếp tế và yểm trợ hỏa lực cho tiền đồn bị tấn công này. Các pháo đội thuộc TÐ 44 PB đặt tại Phú Lộc về hướng Ðông và CCHL 30 về hướng Nam cũng tác xạ tối đa vào các vị trí Cộng quân. Ðể tránh hỏa lực dữ dội của phi pháo, địch quân đã liều lĩnh áp dụng tối đa chiến thuật “bám sát” (hugging). Nhiều khi chúng nằm sát lớp hàng rào phòng thủ khiến nhiều trực thăng tiếp tế bị trúng đạn địch vì lầm tưởng là binh sĩ VNCH. Vì đôi bên quá gần nhau nên phi cơ thả bom yểm trợ cũng rất khó khăn.
Trận đánh tại căn cứ BÐQ Bắc kéo dài suốt ngày 19 tháng. TÐ39 BÐQ báo cáo địch tấn công mạnh nhất vào sườn phía Ðông bằng súng không giật trực xạ và súng cối 82 ly đặt rất gần căn cứ nên bắn rất chính xác. Nhưng sau nhiều đợt tấn công tiền pháo hậu xung của địch, TÐ 39 BÐQ vẫn giữ vững vị trí.
Cung từ của tù binh xác nhận đơn vị Cộng quân tấn công là Trung Ðoàn 102d, được trang bị toàn vũ khí và quân trang mới. Trung Ðoàn này có nhiệm vụ thanh toán căn cứ BÐQ Bắc bằng mọi giá để dọn đường cho lực lượng tăng viện của chúng có thể tiến sâu hơn vào vùng hành quân. Tuy bị bao vây và tấn công liên tục nhưng dưới sự chỉ huy bình tĩnh và gan dạ của Thiếu tá TÐT Vũ Ðình Khang, các chiến sĩ TÐ 39 BÐQ vẫn bình tĩnh chiến đấu, đánh bật những đợt tấn công biển người. Cộng quân tuy bị thiệt hại nặng nhưng vẫn bám sát trận địa và liên tiếp mở nhiều đợt tấn công vì chúng được bổ xung quân số và tăng viện rất nhanh chóng. Nhưng đến chiều Cộng quân đành phải rút lui để chỉnh đốn hàng ngũ vì bị chết quá nhiều. Xác và vũ khí đủ loại của Cộng quân bỏ lại ngổn ngang trên các sườn đồi.
Trận đánh ngày 19 tháng 2 là một chiến thắng lớn của TÐ 39 BÐQ nhưng những con cọp rừng gan dạ cũng đã bị yếu sức vì nhiều binh sĩ bị chết và bị thương không được di tản đã nhiều ngày, lại không được tăng viện hay giải tỏa áp lực. Nguy hiểm hơn nữa, đạn dược cũng gần cạn vì không được tiếp tế. Ðến đêm, Công quân sau khi bổ xung lực lượng lại tiếp tục tấn công.
Cũng vào lúc đó, các căn cứ BÐQ Nam và Phú Lộc bị pháo kích và đánh cầm chân nên không thể tăng viện hay yểm trợ hữu hiệu cho TÐ bạn đang bị áp lực nặng nề. Trên bốn sườn đồi bao quanh căn cứ BÐQ Bắc, địch quân đồng loạt tấn công biển người vào các tuyến phòng thủ của BÐQ. Tại hầm chỉ huy, Thiếu Tá Vũ Ðình Khang, vị TÐT can trường vẫn bình tĩnh điều động đơn vị phòng thủ và phản công. Ông dùng anh y tá người Mỹ Fujii như một chuyên viên truyền tin bất đắc dĩ để đảm trách việc liên lạc với các phi cơ Hoa Kỳ. Anh Fujii hoạt động rất đắc lực chuyển lời yêu cầu của Thiếu tá Khang lên các trực thăng võ trang và các phản lực cơ của Không Quân Hoa Kỳ những tọa độ mục tiêu chính xác để xin oanh tạc. Nhiều lúc, Cộng quân vì quá đông nên môt số đã lọt được vào phòng tuyến của BÐQ, chiếm được một khúc giao thông hào. Các chiến sĩ Mũ Nâu can trường đã phải cận chiến bằng lưỡi lê và lựu đạn để đẩy lui chúng.
Ðến đây, tạm thời mở một dấu ngoặc để nói thêm về anh y tá Fujii. Lúc đó, các phóng viên báo chí, truyền thanh và truyền hình đa số thuộc loại phản chiến của Hoa Kỳ luôn tìm đủ mọi dịp loan tin giật gân nhằm mục đích triệt hạ uy tín QLVNCH. Vì đạo luật Cooper – Church ngăn cấm không cho quân bộ chiến Hoa Kỳ có mặt trên phần đất Lào nên gặp dịp anh y tá Fujii bị bắn rơi, chạy không kịp nên bắt buộc phải chiến đấu bên cạnh TÐ 39 BÐQ, họ liền nắm lấy cơ hội. Họ ca tụng Fujii như một vị anh hùng trong trận đánh tại căn cứ BÐQ Bắc, coi như một mình anh y tá này đã cứu nguyên một Tiểu Ðoàn BÐQ tinh nhuệ. Có người lại còn “phong” cho anh ta chức vị “cố vấn” bất đắc dĩ của TÐ 39 BÐQ! Ðây là một sự thổi phồng lố bịch và quá đáng!
Chúng ta hãy tưởng tượng trong lúc dầu sôi lửa bỏng, mạng sống như chỉ mành treo chuông, một anh y tá chuyên cầm kim chích bị kẹt lại dưới đất vì không chạy kịp, dù là người Mỹ đi nữa đã “cố vấn” được những gì cho một một TÐT BÐQ dạn dầy kinh nghiệm chiến trường như Thiếu tá Khang? Ðồng ý là anh Fujii đã trợ giúp TÐ 39 BÐQ rất đắc lực trong lãnh vực liên lạc truyền tin, nhưng các chiến sĩ BÐQ còn đóng góp đắc lực hơn nhiều trên phương diện thực sự chiến đấu. Thật ra, vai trò của anh y tá này đơn thuần chỉ là một âm thoại viên, nhận những quyết định, dữ kiện cùng lời yêu cầu oanh tạc yểm trợ từ Thiếu tá Khang rồi chuyển lại cho các phi công Hoa Kỳ vì lý do anh nói tiếng Anh dĩ nhiên thành thạo và dễ hiểu hơn. Rất có thể việc “liên lạc” thông thường này được người Mỹ coi là vai trò quan trọng của cố vấn chăng? Cũng anh Fujii này, sau đó có dịp nhẩy lên được một trực thăng rời khỏi CC BÐQ Bắc, nhưng không may trực thăng này cũng bị trúng đạn, nhưng đáp được xuống CC BÐQ Nam nên lại bị kẹt tại đây.
Chuyện chỉ có vậy, thế mà báo chí Hoa Kỳ lại có dịp thổi phồng, nói là anh y tá này tình nguyện ở lại với TÐ 21 BÐQ để giúp đơn vị này phòng thủ căn cứ! Trở lại trận đánh tại CC BÐQ Bắc. Tuy bị Cộng quân bao vây chặt chẽ và tấn công suốt đêm nhưng TÐ 39 BÐQ dù đã bị thiệt hại khá nặng và đạn dược cũng gần cạn nhưng vẫn còn giữ vững vị trí chiến đấu. Thiếu Tá Khang luôn đôn đốc các chiến sĩ của mình đề phòng cẩn mật và tiết kiệm đạn dược vì ông biết trong hoàn cảnh nguy nan này, trực thăng tiếp tế hay tải thương không còn cách nào đáp xuống được nữa. Về trận đánh tại căn cứ BÐQ Bắc trong đêm 19 tháng 2 này, chính anh “cố vấn” Fujii đã kể lại cho các phóng viên Hoa Kỳ nghe như sau:
“Trận đánh vô cùng khốc liệt. cả ngọn đồi như bốc lửa vì hỏa lực bom đạn đôi bên. Tuy có một vài sĩ quan BÐQ hoảng hốt gỡ bỏ phù hiệu và thiêu hủy thẻ quân nhân, nhưng vị TÐT vẫn bình tĩnh và gan dạ chỉ huy cuộc phòng thủ và phản công. Có lúc địch quân đông như kiến tràn vào, tôi đã phải dùng súng M-16 bắn hết băng đạn này đến băng đạn khác vào những đợt xung phong biển người. Ðịch chết như rạ nhưng vẫn liều lĩnh xông vào. Có lúc toán tiền phong cảm tử của địch đã lọt được vào trong vị trí phòng thủ, nhưng bị các chiến sĩ BÐQ can trường dùng lưỡi lê và lựu đạn cận chiến đánh bật ra trong vòng 10 phút. Sáng hôm sau, chúng tôi bắn hết đạn, tôi thấy các chiến sĩ Mũ Nâu phải đi lật từng xác đồng bạn cũng như xác địch để kiếm thêm đạn dược và vũ khí còn xử dụng được. Những người còn chiến đấu được thiết lập một tuyến phòng thủ quanh hầm chỉ huy để sẵn sàng tử chiến”.

Sáng ngày 20 tháng 2, ngay từ lúc hừng đông, khi lớp sương mù chưa tan hết trên rừng núi Hạ Lào, từng đợt phi cơ đủ loại đã ào tới trợ chiến. Bắt đầu từ lúc 7 giờ 30 sáng cho tới 2 giờ 30 chiều, tổng cộng có 32 phi vụ oanh tạc yểm trợ cho hai căn cứ BÐQ đang bị vây hãm khiến hàng trăm Cộng quân bị tan xác. Mặc dầu bị thiệt hại rất nặng vì hỏa lực phi pháo, Cộng quân vẫn không rời bỏ trận địa và được yểm trợ đắc lực bằng một rừng phòng không đủ loại tạo thành màng lưới lửa dầy đặc khiến trực thăng tiếp tế và tản thương không thể nào vượt qua nổi.
Nhiều phi công trực thăng Hoa Kỳ cố lao qua bức tường lửa phòng không nhưng chỉ có hai trực thăng may mắn đáp xuống được trong khoảnh khắc. Khi cất cánh, cả hai phi cơ này đều bị trúng đạn phòng không, một chiếc phải đáp khẩn cấp xuống căn cứ BÐQ Nam, chiếc kia may mắn bay được tới CCHL 30 xa hơn về phía Nam.
Ðến trưa , các máy bay quan sát báo cáo Cộng quân lại pháo kích dữ dội và có chừng 400 đến 500 tên đang vây kín vị trí của TÐ 39 BÐQ. Những trận mưa pháo liên tiếp của địch khiến ngọn đồi nhỏ như vỡ tan thành từng mảnh vụn. Những lớp bụi đất đá Hạ Lào màu vàng nhạt liên tục tung lên sau mỗi đợt pháo kích, che phủ cả các chiến sĩ Mũ Nâu anh dũng vẫn gìm sùng chờ địch dưới giao thông hào. Không được tăng viện, không được tiếp tế, không được tản thương, số tổn thất mỗi lúc một cao và đạn dược đã hết sau nhiều ngày tử chiến, số mạng của các chiến dĩ TÐ 39 BÐQ như chỉ mành treo chuông. Mọi yểm trợ sinh tử cứu nguy chỉ còn trông mong vào các phi cơ Hoa Kỳ và pháo binh từ các vị trí bạn bắn tới.
Ðúng lúc đó, một toán trực thăng từ Khe Sanh bay đến để tiếp tế khẩn cấp cho TÐ 39 BÐQ bằng mọi giá. Các trực thăng võ trang hộ tống thay phiên nhau nã hỏa tiễn và đại liên như mưa lên đầu địch cho tới khi hết đạn, trong khi các trực thăng tiếp tế lượn vòng trên cao để chờ cơ hội, nhưng vẫn không thể nào đáp xuống được. Dưới đất, ngọn đồi nhỏ đôi bên dành giự đã mấy ngày đêm hầu như trơ trụi, tan nát vì bom đạn. Mặc dù trực thăng võ trang oanh kích dữ dội, Cộng quân chấp nhận thiệt hại, tràn tới gần vị trí phòng thủ cuối cùng là hầm chỉ huy của Thiếu tá Khang.
Chung quanh đó, các chiến sĩ BÐQ cận chiến với địch quân, dành nhau từng khúc giao thông hào hay hố cá nhân giữa hàng trăm xác chết. Mãnh hổ nan địch quần hồ, Thiếu tá Khang nhận thấy tình thế đã không còn cách cứu vãn và vị trí sắp bị địch tràn ngập nhưng ông vẫn muốn ở lại chiến đấu vì không đành lòng bỏ lại các chiến hữu bị thương. Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau, trước số lượng địch quân quá đông và các chiến sĩ BÐQ đã bắn hết đạn, Thiếu tá Khang đành cho lệnh rời bỏ căn cứ.
Trong lúc anh Fujii chuyển lời của Thiếu tá Khang thông báo cho các phi cơ Hoa Kỳ biết Căn Cứ BÐQ Bắc không còn cố thủ được nữa, các chiến sĩ BÐQ lại đi thu lượm vũ khí và đạn dược của ta cũng như địch để tổ chức một cuộc rút kui có trật tự dưới sự chỉ huy của vị TÐT can trường. Vào giây phút nguy kịch đó, một trực thăng Huey lao xuống bãi đáp, xô vội ra mấy thùng đạn. Anh y tá Fujii cố chạy ra trực thăng dù đạn AK của Công quân bắn theo dữ dội khiến bụi đất tung tóe khắp nơi. Anh này phóng được lên trực thăng, nhưng khi vừa bay kên, trực thăng bị bốc cháy vì trúng đạn phòng không. May mắn, hai phi công Lloyd và Nelson đáp khẩn cấp được xuống căn cứ BÐQ Nam cách đó chừng 4 cây số.
Ðến chiều ngày 20 tháng 2, từ trên phi cơ nhìn xuống, các công sự và sườn đòi quanh căn cứ BÐQ Bắc phủ ngập xác Cộng quân. Tiểu Ðoàn 39 BÐQ kiệt lực, hết đạn vì những trận cường tập liên tiếp hết ngày này sang ngày khác của Cộng quân vối quân số đông hơn gấp 10 lần. Cuối cùng, các chiến sĩ Mũ Nâu phải mở một con đường máu xuyên qua vòng vây của Cộng quân.
Dưới quyền điều động của Thiếu tá Khang, các sĩ quan và binh sĩ còn mạnh khỏe đi đầu, thương binh được dìu theo sau. Bộ Tư Lệnh Hành Quân tại Khe Sanh và LÐ 1BÐQ tại Phú Lộc mất liên lạc vô tuyến với TÐ 39 BÐQ lúc 5 giờ 10 chiều ngày 20 tháng 2. Mãi tới khuya mới nhận được tin thành phần còn lại của TÐ 39 BÐQ, gồm gần 200 quân nhân trong số đó có 107 người còn khả năng chiến đấu và 92 người bị thương, đã di chuyển đến được căn cứ BÐQ Nam cùng với vũ khí. Theo các tài liệu báo cáo của Hoa Kỳ, trong tổng số trên 400 quân nhân, thiệt hại của TÐ 39 BÐQ được ghi nhận là 178 người chết hay mất tích, 148 bị thương. Thiệt hại về phía Cộng quân gồm 639 chết và gần 500 vũ khí bị phá hủy hay tịch thâu.
Sau khi TÐ 39 BÐQ rút đi, dưới hỏa lực khủng khiếp của phi pháo dội thẳng vào vị trí, Căn Cứ BÐQ Bắc trở thành một bãi tha ma lớn chôn vùi hàng trăm Cộng quân “sinh Bắc tử Nam”. Trên đỉnh đồi, gần hầm chỉ huy của Thiếu Tá Khang, cảnh tượng còn hãi hùng hơn. Từng đống xác Cộng quân tan nát không còn nhận ra hình thù vì bom đạn của phi cơ Hoa Kỳ vá pháo binh VNCH. Mùi thuốc súng, mùi bom đạn, mùi thịt người chết chết cháy khét lẹt vì bom napaln … khiến bầu không khí trở nên rùng rợn, nghẹt thở. Tuy máy bay chỉ đếm được 639 xác Cộng quân, nhưng còn hàng trăm xác khác bị vùi sâu trong hầm hố hay tan nát cùng đất đá Hạ Lào không thể đếm được.
Trên đường di tản đến căn căn cứ BÐQ Nam, binh sĩ TÐ 39 BÐQ phải đạp qua hàng trăm xác địch nằm ngổn ngang quanh căn cứ và lội qua những con “suối máu” tràn ngập kbắp chân đồi. Thiếu tá Khang cũng cho biết khi rời bỏ căn cứ, chính mắt ông đã nhìn thấy hàng đống xác Cộng quân chết thành từng chùm ba, bốn chục tên. Về hỏa lực phòng không của Cộng quân tại vùng căn cứ BÐQ Bắc, trong một dịp tiếp xúc mới đây, Thiếu Tá Khang cho biết ông không rõ chi tiết về các ổ phòng không của Cộng quân bố trí dọc theo đường bay tới căn cứ. Nhưng các trực thăng đã bị bắn lên dữ dội từ xa. Riêng quanh vị trí BÐQ Bắc, địch đặt rất nhiều súng cối đã điều chỉnh sẵn nên pháo kích rất chính xác, gây thiệt hại nặng cho những trực thăng vừa đáp xuống.
Về việc yểm trợ của phi cơ Hoa Kỳ, nhất là trực thăng, Thiếu Tá Khang nói dường như các phi cơ chỉ bắn phá với mục đích yểm trợ ưu tiên cho trực thăng đáp xuống để bốc anh y tá Fujii ra. Còn phần yểm trợ cho TÐ 39 BÐQ phòng thủ căn cứ chỉ là thứ yếu. Riêng phi công trực thăng tản thương Hoa Kỳ Joel Dozhier (DMZ Dust Off) kể lại về phi vụ của anh như sau:
“Chiều tối hôm đó, toán tản thương chúng tôi được lệnh phải chuẩn bị gấp 5 trực thăng để tản thương chừng 100 người tại căn cứ BÐQ Bắc. Thuyết trình viên cho biết có rất nhiều vị trí phòng không địch trong vùng nên Bộ Tư Lệnh Hành Quân đã dự trù một hàng rào đạn pháo binh hình móng ngựa để bảo vệ các trực thăng bay bên trong. Lúc đó, chúng tôi đã bay tản thương suốt ngày nên ai nấy đều mệt mỏi, do đó có phi công đề nghị hãy hoãn phi vụ đến sáng mai. Bộ Tư Lệnh trả lời rằng tình hình rất nghiêm trọng, rất có thể sẽ chẳng còn ngày mai cho căn cứ BÐQ Bắc! Vì vậy, toán trực thăng phải lên đường gấp. Chúng tôi đã thiết lập đội hình và kế hoạch lần lượt bay vào bên trong hàng rào hỏa lực. Khi tất cả đã vào trong hình móng ngựa tưởng tượng, lúc đó pháo binh sẽ chuyển xạ tiến lần về căn cứ BÐQ Bắc. Nhưng khi sắp sửa thi hành, không may một trực thăng trong toán là Dust Off 30 bị tai nạn trong lúc đổ xăng nên chúng tôi lại phải dành một chiếc khác trong toán để đưa những phi công bị thương về Quảng Trị. Vì chỉ còn lại có 3 chiếc, Bộ Tư Lệnh phải kiếm thêm một chiếc nữa để thay thế. Khi trực thăng này tới thì đã quá trễ. Chúng tôi hay tin căn cứ BÐQ Bắc đã di tản nên công tác được hủy bỏ”.
Sau đây là lời tường thuật của một số nhân chứng Hoa Kỳ và Việt Nam có mặt tại căn cứ BÐQ Bắc khi vị trí này bị thất thủ.
Trung Tá Robert F. Molinelli, Chỉ Huy Trưởng Phi Ðoàn 2, Lữ Ðoàn 17 Không Kỵ Hoa Kỳ là người có mặt trên không phận căn cứ BÐQ Bắc trong lúc trận đánh diễn ra ác liệt nhất, đã mô tả:
“Quân số địch đông hơn TÐ 39 BÐQ ít nhất 8 lần. Trong 3 ngày liền, hỏa lực phòng không địch cực kỳ dữ dội khiến trực thăng của chúng tôi không thể nào đáp xuống để tiếp tế hay tản thương. Khi đã bắn hết đạn, các chiến sĩ BÐQ phải lật từng xác địch quân để tìm kiếm vũ khí và đạn dược của chúng để tiềp tục chiến đấu. Lúc phải rời bỏ vị trí, TÐ 39 BÐQ đánh xuyên qua lực lượng bao vây của cả một Trung Ðoàn địch, dùng chính vũ khí của Cộng quân để đánh lại chúng”.

Ðại Úy Không quân William Cathay, một phi công phản lực cơ Phanton F-4 thuộc Phi Ðoàn Khu Trục 40, nói: “Căn cứ BÐQ Bắc trông giống như một bãi chiến trường hồi Đệ Nhị Thế Chiến. Chúng tôi đã thả bom napalm thật gần, chỉ cách quân bạn chừng 100 thước. Chúng tôi còn trông thấy rất rõ ràng địch quân đang ẩn nấp dưới giao thông hào”.

Trong tác phẩm “Tử Thủ Căn Cứ Hỏa Lửc 30” của Ðại Úy Pháo Binh Trương Duy Hy, Pháo Ðội Trưởng Pháo Ðội C/44 Pháo Binh, có kể lại việc Hạ Sĩ Phan văn Ðăng thuộc Ðại Ðội 1, TÐ 39 BÐQ, khoảng trên 20 tuổi, người Huế, đã thuật lại những giờ phút oai hùng nhất của TÐ 39 BÐQ như sau: “Sau ngày toàn thắng 19 tháng 2, TÐ 39 BÐQ chiến thắng lớn, tịch thu trên 500 vũ khí đủ loại, phá nát các kho chứa hàng ven đường mòn HCM, giết trọn một Tiểu Ðoàn Cộng quân, xác nằm la liệt trên trận địa. Sau đó, chúng phản công mãnh liệt, đại đội của anh bắn đến viên đạn cuối cùng mới rút đi theo lệnh của Thiếu tá Khang, TÐT”.
Anh Ðăng còn cho biết Cộng quân đã thí mạng khủng khiếp chưa từng thấy so với mấy chục trận đụng độ ác liệt anh từng tham dự trong chiến trường quốc nội. Ðại Ðội của anh đã phải cận chiến vô cùng dữ dội với địch quân để giữ vững vị trí. Sau cùng, Ðại Ðội của anh phải phân tán mỏng để khỏi bị biển người của Cộng quân tiêu diệt.
Nhìn chung, nếu so sánh thiệt hại về nhân mạng cũng như vũ khí, TÐ 39 BÐQ đã thắng lớn với tỉ số nhân mạng 1 đổi 10. Nhưng về mặt chiến thuật, việc căn cứ BÐQ Bắc bị thất thủ được coi như một bước lùi quan trọng trong kế hoạch tấn công của cuộc hành quân Lam Sơn 719. Chẳng những TÐ 39 BÐQ đã không còn khả năng tác chiến, mà màng lưới phòng thủ mặt Bắc của QLVNCH cũng đã bị thủng một lỗ lớn khiến Cộng quân dễ dàng theo đó tràn sâu xuống vùng hành quân Nam gần đường số 9.
D. Trận đánh tại Căn Cứ Biệt Ðộng Quân Nam (Ranger South)
(Xem Phóng đồ các trận đánh của BÐQ)
Sau khi tiền đồn BÐQ Bắc bị thất thủ và thành phần còn lại của TÐ 39 BÐQ rút về được căn cứ BÐQ Nam vào tối 20 tháng 2, Cộng quân tiếp tục tấn công và bao vây các vị trí của TÐ 21 BÐQ. Trong suốt ngày 21 tháng 2 và cả đến đêm, địch pháo kích không ngừng, kể cả đạn đại bác hạng nặng 130 ly và hỏa tiễn 122 ly. Cộng quân vừa pháo kích, vừa tung ra những cuộc tấn công biển người vào các vị trí phòng thủ của TÐ 21 BÐQ. Nhưng dù trong hoàn cảnh hoàn toàn bất lợi và bị cô lập, các chiến sĩ BÐQ vẫn can đảm chiến đấu khiến Cộng quân không sao xâm nhập được vị trí.
Sáng ngày 22 tháng 2, dưới màng lưới phòng không dầy đặc, 13 chiếc trực thăng tải thương đã liều lĩnh đáp xuống căn cứ BÐQ Nam, di tản được 122 chiến sĩ BÐQ bị thương cùng với anh y tá Fujii và một phi công trực thăng Hoa Kỳ bị kẹt lại từ ngày hôm trước. Lúc này, căn cứ BÐQ Nam còn lại chừng 400 binh sĩ, kể cả khoảng 100 người thuộc TÐ 39 BÐQ vừa di tản tới.
Mặc dù có nhiều phi vụ oanh tạc dữ dội, kể cả pháo đài bay B-52 trải thảm bom, Cộng quân vẫn bám sát trận địa và liên tục pháo kích vào các vị trí BÐQ. Sau những đợt pháo, địch lại tung ra nhiều đợt tấn công biển người nhằm tràn ngập lực lượng trú phòng, nhưng các chiến sĩ Mũ Nâu gan dạ của TÐ 21 BÐQ do Thiếu Tá Hiệp, TÐT chỉ huy vẫn bình tĩnh chiến đấu và đẩy lui hết đợt tấn công này đến đợt tấn công khác trong nhiều ngày liên tiếp.
Tuy nhiên, sau nhiều trận đánh dằng giai, sang ngày 24 tháng 2, Bộ Tư Lệnh Hành Quân tại Khe Sanh lượng định lại tình hình và nhận thấy rằng nỗ lực bảo vệ căn cứ BÐQ Nam trở nên quá nặng, đòi hỏi hầu hết các phương tiện yểm trợ phi pháo của toàn chiến trường khiến các mặt trận quan trọng khác không được yểm trợ đầy đủ như ý muốn. Do đó, Bộ Tư Lệnh Hành Quân quyết định di tản TÐ 21 BÐQ bằng trực thăng về CCHL 30.
Khoảng 9 giờ sáng ngày 25 tháng 2, kế hoạch “Zulu 1” để triệt thoái TÐ 21 BÐQ được ban hành. Qua sự điều chỉnh pháo binh của Trung Úy Kim, sĩ quan tiền sát pháo binh của cánh quân BÐQ tại CCHL 30, hai khẩu đại bác 155 ly thuộc Pháo Ðội C/44 tại CCHL 30 và toàn thể Pháo Ðội A/44 tại Phú Lộc tác xạ liên tục để yểm trợ cho cuộc rút quân. Trên không, khi pháo binh vừa ngưng, từng đoàn tực thăng võ trang và phi cơ oanh tạc Hoa Kỳ thay phiên nhau trút bom đạn và hỏa tiễn vào các vị trí của cộng quân khiến chúng không ngóc đầu lên được.
Tới khoảng 10 giờ sáng, sau khi phi pháo cầy nát vùng đất quanh CC BÐQ Nam, bốn chiếc trực thăng võ trang Cobra hộ tống một đoàn trực thăng chở quân bất thần nhào xuống để bốc TÐ 21 BÐQ. Tuy bị oanh kích dữ dội, các ổ phòng không địch vẫn đồng loạt khai hỏa. Ðạn phòng không nổ đầy trời tạo thành những đóa hoa của tử thần nhưng những phi hành đoàn trực thăng Hoa Kỳ vẫn can đảm hoàn tất nhiệm vụ. Từng chiếc trực thăng lao vội xuốn bãi đáp chât hẹp mới được thiết lập vôi vã trong đêm, bốc những chiến sĩ BÐQ thuộc 2 TÐ 21 và 39 đã đơn độc chiến đấu với Sư Ðoàn 308 của Cộng quân cả tuần lễ tại mặt trận Bắc đường số 9.
Những trực thăng chở quân sau đó đáp an toàn xuống CCHL 30 chỉ cách khoảng 5 cây số về phía Nam. Có vài binh sĩ BÐQ vội vã bám cả vào càng trực thăng. Khi về tới bãi đáp CCHL 30, Thiếu Tá Hiệp, TÐT TÐ 21 BÐQ cho biết tình hình mặt Bắc rất nặng. Quân số Cộng quân có cả Sư Ðoàn với nhiều Trung Ðoàn phòng không và Pháo Binh nặng trợ chiến. Sau đó, hầu hết các chiến sĩ BÐQ được trực thăng bốc về Phú Lộc nội trong ngày, chỉ còn một số nhỏ còn kẹt lại tại CCHL 30.
Thiếu Tá Quách Thưởng, TÐP TÐ 21/BÐQ, trong cuộc phỏng vấn mới đây cho biết thêm nhiều chi tiết về cuộc di tản trong hoàn cảnh ngặt nghèo này như sau:
1. Ngày 24 tháng 2, TÐ 21 BÐQ được lệnh chuẩn bị di tản khẩn cấp bằng trực thăng vào sáng hôm sau. Theo chỉ thị của thượng cấp, đơn vị phải phá hủy 4 khẩu đại bác 106 ly không giật bằng cách phá cơ bẩm vì những khẩu súng này quá nặng và cồng kềnh không đủ thì giờ mang theo và cũng không đủ trực thăng để chuyên chở vì ưu tiên được dành cho người. Do đó, cả 4 khẩu đại bác dùng để bắn chiến xa đã bị phá hủy. Khuya hôm đó, từ những vị trí phòng thủ sát đường 1032A, các chiến sĩ Mũ Nâu nhìn thấy rõ ràng một đoàn xe thiết giáp của Cộng quân di chuyển ngay bên cạnh tiến về hướng Nam. Rất tiếc, loại vũ khí chống chiến xa duy nhất là các khẩu đại bác 106 ly không giật đã bị phá hủy nên TÐ 21 BÐQ đã không còn cơ hội tiêu diệt dễ dàng những chiến xa này.
2. TÐ cũng được lệnh vào sáng sớm ngày 25 tháng 2 phải chặt cây rừng để thiết lập một bãi bốc quân mới vì những bãi đáp cũ đã bị những tổ súng cối của địch chấm sẵn tọa độ và điều chỉnh nên pháo kích rất chính xác. Nhưng vì mở lầm khóa truyền tin nên đơn vị đã ra lệnh khai quang bãi đáp vào lúc nửa đêm. Do đó, địch đã không phát hiện được bãi đáp mới nên chưa kịp điều chỉnh súng cối khi trực thăng bất thần đáp xuống bốc quân khiến cuộc di tản được tương đối an toàn. Kết quả, TÐ 21 BÐQ tuy bị áp lực nặng nề nhưng không bị thiệt hại nặng.
3. TÐ 21 BÐQ có một Ðại Ðội làm tiền đồn trên đỉnh đối lân cận cao hơn. Ðêm trước khi di tản, ÐÐ này được lệnh rút về căn cứ chính. Ngay sau đó có một trực thăng Hoa Kỳ bị bắn rơi nên các trực thăng võ trang và phi cơ Hoa Kỳ lập tức tới bắn phá bắn gần như san bằng ngọn đồi cao nơi ÐÐ BÐQ vưa mới rút đi này. Nếu ÐÐ tiền đồn còn ở lại ngọn đồi, chẳng hiểu thiệt hại sẽ ra sao, nhưng chắc chắn sẽ rất nặng
4. Phòng không địch vô cùng mãnh liệt, các ổ súng đặt xen kẽ nhau bắn chéo cánh sẻ như đan lưới mỗi khi thấy trực thăng tới gần. Ban đêm, đạn phòng không bắn lên như pháo bông đỏ trời.
5. Ðặc biệt, chúng tôi có dịp trực tiếp hỏi Thiếu Tá Thưởng về trường hợp người hùng của báo chí Hoa Kỳ là anh y tá Fujii đã trợ giúp TÐ 21 BÐQ được những gì trong việc đẩy lui Cộng quân, và việc anh tình nguyện ở lại để trợ giúp có thật hay không? Thiếu tá Thưởng cho biết anh “cố vấn” không may này lúc đó bị kẹt lần thứ hai tại mặt trận nên đã quá sợ, không giúp được gì cho TÐ 21 BÐQ, kể cả việc liên lạc truyền tin, còn nói gì đến chuyện tình nguyện ở lại làm cố vấn!. Lúc đó, chỉ có Thiếu Tá Thưởng và sĩ quan truyền tin là Thiếu Úy Nguyễn Sơn đảm trách việc liên lạc với phi cơ Hoa Kỳ và Pháo Binh yểm trợ.
E. Hậu Quả và Nhận Xét
Nhìn chung, các TÐ BÐQ tại mặt Bắc bị thiệt hại khá nặng vì các trận cường tập biển người liên tiếp của Cộng quân, nhưng số thương vong của địch còn cao hơn nhiều. Nếu chỉ kể về nhân mạng hay về mặt chiến thuật, Cộng quân đã bị thảm bại. Nhưng trong cuộc hành quân Lam Sơn 719, thiệt hại về nhân mạng tuy đáng kể, nhưng không quan trọng bằng việc “cắt đứt đường tiếp vận của địch tại Lào” để giết địch về lâu về dài, không nhất thiết gây thiệt hại nhân mạng ngay tại chỗ. Do đó, tuy các TÐ BÐQ đã giết được nhiều địch quân, nhưng lại phải di tản nên bỏ trống những vị trí quan trọng nên thật ra lực lượng hành quân đã bị yếu thế về phương diện chiến lược vì những lý do sau đây:
1. QLVNCH đang từ thế tấn công trở thành phòng thủ, trong khi ngược lại, Cộng quân từ thế bị động trở thành chủ động. Với khả năng tăng viện từ vùng Phi Quân Sự, quân số Cộng quân ngày càng gia tăng tại chiến trường trong khi QLVNCH ở thế phòng thủ thụ động nên lực lượng bị chia cắt không yểm trợ được lẫn nhau. Quan niệm liên hoàn “hỗ tương yểm trợ” của các CCHL bị phá vỡ vì căn cứ nào cũng bị bao vây cô lập nên phải tự chống trả. Mỗi vị trí QLVNCH bị biển người Cộng quân có chiến xa và trọng pháo bao vây nên trở trở thành những ốc đảo, khiến địch tự do thao túng, lựa chọn mục tiêu để dứt điểm.
2. Về mặt tinh thần, tin hai tiểu đoàn BÐQ phòng thủ mặt Bắc phải di tản khiến các binh sĩ Dù tại các CCHL 30 và 31 là lớp khiên phòng thủ thứ hai phần nào hoang mang giao động. Kể từ nay, hai CCHL này bỗng nhiên trở thành các vị trí tiền đồn, vừa phải nhận lãnh trách nhiệm ngăn chặn địch quân do BÐQ để lại, vừa phải tự bảo vệ, coi như “lưỡng diện thọ địch”. Ngoài ra, lại còn phải đảm đương trách nhiệm yểm trợ và bảo vệ cho nỗ lực chính trên đường số 9 tiến chiến Tchepone. Riêng đối với các chiến sĩ Mũ Nâu, sau các trận đánh để đời tại mặt trận Bắc đường số 9, toàn bộ lực lượng LÐ 1 BÐQ được rút về căn cứ Phú Lộc nên không còn trực tiếp tham dự cuộc hành quân trong phần đất Lào từ đó.
3. Với tin 2 tiểu đoàn BÐQ bị thiệt hại và di tản, các phóng viên ngoại quốc lại càng thổi phồng những tin tức bất lợi cho QLVNCH. Hình ảnh vài quân nhân BÐQ ngồi trên càng trực thăng hay những chuyến trực thăng tải thương đầy xác chết và những người lính bị thương hoặc những khuôn mặt bơ phờ hốc hác sau nhiều ngày tử chiến không được tiếp tế hay tăng viện đã là những đề tài nóng hổi để báo chí Hoa Kỳ triệt để khai thác… Những hình ảnh này được các hãng thông tấn ngoại quốc loan truyền đi khắp thế giới khiến dư luận quốc tế cũng như quốc nội lầm tưởng rằng QLVNCH đang bị sa lầy và tìm đủ mọi cách để chạy trốn khỏi Hạ Lào.
Bàn về dư luận không thuận lợi này, anh y tá Fujii, người đã trực tiếp sát cánh chiến đấu cùng TÐ 39 BÐQ trong lúc chiến truờng nóng bỏng nhất đã phát biểu: ” Tôi cho rằng các chiến sĩ BÐQ QLVNCH là những binh sĩ chuyên nghiệp và tài giỏi nhất mà tôi đã rất hân hạnh được cộng tác. Nếu có dịp, tôi sẽ không ngần ngại lại cùng chiến đấu với các BÐQ”.
Trung tá Molinelli, chỉ huy trưởng đơn vị trực thăng trực tiếp yểm trợ cánh quân BÐQ cũng bầy tỏ cảm tưởng tương tự: “Ðúng, một số BÐQ đã bám vào càng trực thăng để được di tản mau chóng khỏi trận địa. Nhưng một số lớn khác đã không hốt hoảng như vậy”.

4. Một thiệt hại gián tiếp khác của QLVNCH vì hậu quả của các trận đánh tại các căn cứ BÐQ là cái chết của Trung Tướng Ðổ Cao Trí, Tư Lệnh Quân Ðoàn III và là người hùng trong trận đánh vượt biên sang Cam Bốt vào năm 1970. Việc các căn cứ BÐQ thất thủ là thất bại quan trọng đầu tiên cho lực lượng VNCH trong cuộc hành quân Lam Sơn 719. Do đó, theo các tài liệu Hoa Kỳ, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cho rằng tướng Lãm đã không có những quyết định đúng lúc, đúng mức và đúng chỗ khiến cuộc hành quân bị trì trệ và lực lượng hành quâm lâm vào tình thế bất lợi. Vì vậy, Tổng Thống Thiêu đã mời Tướng Trí từ BTL/QÐ III về Sài Gòn để thảo luận.
Nguồn tin Hoa Kỳ cũng nói rằng, vào ngày 23 tháng 2, Tổng Thống Thiệu đã trao chức vụ Tư Lệnh cuộc hành quân Lam Sơn 719 cho Tướng Trí. Nhưng trên đường đi nhận nhiệm vụ mới được trao phó, chẳng may ông bị tử nạn trực thăng. Tướng Lãm vì vậy vẫn còn giữ chức Tư Lệnh Hành Quân
Hạ Lào Lam Sơn 719.
Trần Ðỗ Cẩm